Έκ των Ένδον

                                                         
                                                             

Από την Στοιχειοθήκη* 

...στο Πληκτρολόγιο

       Σταφίδες...
                            μου έβαζες παππού
            στη κούνια μου, κι αλλού,
            στης Κατοχής τη στέρηση...

            Μετά από καθυστέρηση
            πολλών δεκαετιών,
            δεν θάσαι πια απών.

            Κάποια δικιά σου ελπίδα
            για την εφημερίδα,
            πούχες να "ξαναστήσεις",
            εδώ... θα συναντήσεις,
            και θα "ξαναφωτίσεις",
            τον απέραντο πια, "χώρο"
            τον μαγικό...
                       "κυβερνοχώρο"

           Πολλές και πιπεράτες ιστορίες,
           με συσκέψεις σε... ταβέρνες, 
                                     [κι άλλες αμαρτίες !
           μα, και για μυστικές αγαθοεργίες...
           Σ' εχθρούς δεν κράταγες κακίες...

           Μα εκείνο που μ' εντυπωσιάζει
           πιο πολύ, θάλεγα με συναρπάζει,
           είναι "αυτά" που διάβασα και είδα
           στη παλαιά σου εφημερίδα...

           Ο λόγος σου ξεχωριστός,
           και απ' όλους σεβαστός,
           μακριά από "ημετέρους"
           στάθηκες μέχρι τέλους.

           Της «Αμύνης τα Παιδιά»*            *υποστηρικτές του Βενιζέλου
           δεν σε γλυτώσαν τελικά,
           σαν μπούκαραν βασιλικοί,
           και τόκαναν το μαγαζί
           και το τυπογραφείο,
           βομβαρδισμένο ένα τοπίο….
           που στήριζες τον "Λευτεράκη"...
           Ναι, τον μετέπειτα Εθνάρχη...

           Μα, δεν σκεπτόσουνα λιγάκι
           πως προκαλούσες την οργή,
           με του "Ελέγχου* την γραφή" ;

           Το έντυπο διαλύθηκε,
           μαζί σου εκοιμήθηκε..

           Κοντά εκατό περάσαν χρόνια..

           Απ’ τα δικά σου τα εγγόνια
           ένα θα προσπαθήσει,
           εν μέρει ν’ αναστήσει,
           ο «Διχασμός»,* ότι είχε σβήσει…

___________________________

         Π. Ματαράγκας

* Στοιχειοθήκη, Θήκη όπου τοποθετούντο τα μεταλλικά τυπογραφικά στοιχεία. 

* ΕΛΕΓΧΟΣ, Εφημερίδα των αρχών του 20ου αιώνα (κυκλοφόρησε το 1901). Είχε άδοξο τέλος, οι εγκαταστάσεις της (γραφεία και όλο το τυπογραφείο της Αθήνας) καταστράφηκαν εκείνους τους ταραγμένους καιρούς του "Εθνικού Διχασμού των δύο κυβερνήσεων".
Στη Θεσσαλονίκη συνεχίστηκε για λίγο καιρό η έκδοση της.

Η Ταυτότητα της Εφημερίδας ΈΛΕΓΧΟΣ: 

Επίσημος Πατριωτική & Οικονομολογική Εφημερίς Καθημερινή Συντηρητικών Αρχών

Διευθυντής & Ιδιοκτήτης Αλέξανδρος Π. Ματαράγκας Γραφεία: οδός Αιόλου 188, Αθήναι

* Μπορείτε να διαβάσετε όλη τη διαδρομή της οικογένειας του Έλεγχου με τίτλο ''Του Έρωτα και του Αγώνα'', από το ξεκίνημα της μέχρι το τέλος εδώ

____________________________________________________________                    

Το πολιτικό, στρατιωτικό και κοινωνικό περιβάλλον στα χρόνια της εφημερίδας  ΕΛΕΓΧΟΣ

* Ο Εθνικός Διχασμός (1914-1917) υπήρξε μία σειρά γεγονότων που επικεντρώνονται στη διένεξη μεταξύ του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας, Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ σχετικά με την είσοδο ή μη της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τα κύρια γεγονότα της διένεξης αφορούν διαδοχικά την παραίτηση του Βενιζέλου, τη δημιουργία ξεχωριστού κράτους με πρωτοβουλία του στην Βόρεια Ελλάδα με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη και την εκδίωξη του Κωνσταντίνου από την Ελλάδα μετά από στρατιωτική παρέμβαση των δυνάμεων της Αντάντ.

Η διένεξη αυτή χώρισε την χώρα σε δύο διαφορετικά στρατόπεδα και προκάλεσε εξαιρετικά βαθύ χάσμα στην ελληνική κοινωνία μέχρι τη δικτατορία του Μεταξά. Κάποιες επιπτώσεις του χάσματος παρέμειναν ως το 1974 και την έκπτωση της μοναρχίας στην Ελλάδα. Μία σειρά από τραυματικά για την Ελλάδα γεγονότα, η μικρασιατική καταστροφή, η δικτατορία του Μεταξά ήταν σε μεγάλο βαθμό απόρροια του Εθνικού Διχασμού.

Αίτια 

Ως κύριο αίτιο του Εθνικού Διχασμού θεωρείται η ριζική διαφορά απόψεων σχετικά με τη στάση της Ελλάδας κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ανάμεσα στην εκλεγμένη ελληνική κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου και τον βασιλιά Κωνσταντίνου του Α΄. 

Ο Κωνσταντίνος επέμενε να καθορίζει αυτός και όχι η εκλεγμένη κυβέρνηση την εξωτερική πολιτική της χώρας, γεγονός που τον οδήγησε σε ανοικτή σύγκρουση με τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Βάσει του Συντάγματος του 1911, είχε δικαιοδοσίες περιορισμένες, όμως η επιρροή του στους συντηρητικούς πολιτικούς της εποχής ήταν παραπάνω από έντονη. 

Κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, στον οποίο ηττήθηκε η ελληνική πλευρά από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ήταν αρχιστράτηγος του στρατού σε ηλικία 29 ετών και θεωρήθηκε υπεύθυνος για την αποδιοργάνωση του στρατού που αποτελούσε φέουδο των πριγκίπων της βασιλικής οικογένειας.

Το 1909 ξέσπασε το κίνημα στο Γουδί που οργάνωσε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος, με κύρια αιτήματα τις πολιτικές-διοικητικές μεταρρυθμίσεις, την αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό του στρατού με κύριο αίτημα την αποχώρηση του Διαδόχου και των πριγκίπων από την διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων.

Στο πρόσωπο του Ε. Βενιζέλου, το στρατιωτικό κίνημα βρήκε τον κύριο εκφραστή του, τον οποίο και κάλεσε από την Κρήτη για να αναλάβει την εκπροσώπηση του κινήματος, μετά τις εκλογές του 1910 ανέλαβε και πρωθυπουργός της χώρας.

Με το ξέσπασμα των Βαλκανικών Πολέμων, ο Κωνσταντίνος τέθηκε επικεφαλής του στρατεύματος. Οι αλλεπάλληλες επιτυχίες του Ελληνικού Στρατού οφείλονται κυρίως στους διπλωματικούς χειρισμούς της πολιτικής ηγεσίας (συμμαχία με Βουλγαρία και Σερβία το καλοκαίρι του 1912) και στον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών παρά στη φημολογούμενη στρατιωτική τέχνη του Κωνσταντίνου.

Στα παρασκήνια όμως, εκείνο το διάστημα δημιουργήθηκε το πρώτο χάσμα στις σχέσεις Κωνσταντίνου-Βενιζέλου, μια και ο διάδοχος έθεσε ως προτεραιότητα την κατάληψη του Μοναστηρίου ενώ ο πρωθυπουργός τον καλούσε να καταλάβει το συντομότερο δυνατό την Θεσσαλονίκη.(τηλεγραφική διαταγή υπουργού Στρατιωτικών Βενιζέλου την 25η Οκτωβρίου 1912:

"Σας καθιστώ προσωπικά δια την βραδύτητα με την οποία διεξάγετε τις επιχειρήσεις, αι οποίαι κινδυνεύουν να φέρουν τους Βουλγάρους πρώτους εις Θεσσαλονίκην".
Το συγκεκριμένο γεγονός παρέμεινε γνωστό τότε μόνο σε περιορισμένους πολιτικούς και στρατιωτικούς κύκλους.
__________________

  ΕΛEΓΧΟΣ