Κονδύλης και Γονατάς στο Τυπογραφείο

Μια προσωπική αφήγηση και ένα απολαυστικό περιστατικό που αναφέρεται στη γνωριμία Παναγιώτη Κονδύλη και Επαμεινώνδα Γονατά και στη φιλική σχέση που αναπτύχθηκε μεταξύ τους.

του Α. Καλιακατσου

Εκείνη τη μέρα, 12 Οκτωβρίου 1983, στις 2 το μεσημέρι περίμενα στο τυπογραφείο τον Κονδύλη να πάρει διορθώσεις του βιβλίου, στη σειρά της «Γνώσης» που διηύθυνε, και να δει επί τόπου δοκίμια του εξωφύλλου. Το ραντεβού είχε οριστεί 6 μήνες νωρίτερα. Γερμανική συνέπεια και εκνευριστική ακρίβεια, χρόνια τώρα. Ήμουν, βεβαίως, έτοιμος – κι ας τολμούσα να κάνω αλλιώς. 

Νωρίτερα, στις 11, θα κατέφθανε ο Γονατάς να ρίξει μια ματιά στις τελευταίες (;) διορθώσεις του βιβλίου του. Οι ώρες ταίριαζαν και για τις δυο δουλειές. Όμως, κι αυτό καθόλου ασυνήθιστο, ο Νώντας αντί για τις 11 ήρθε με «ολίγη καθυστέρηση» στις 2 παρά τέταρτο. Καθώς του ’φτιαχνα καφέ, ευχόμουν ο Τάκης να καθυστερήσει. Δουλειά με την ταυτόχρονη παρουσία και των δύο δεν μπορούσε να γίνει.
Δύο ακριβώς άνοιγε η πόρτα και χαιρετώντας με εκ του μακρόθεν ανέκραξε, με το γνωστό τρανταχτό, μεταδοτικό του γέλιο: «Χαίρε, λευκέ νέγρε!». Όταν ερχόταν από τη Χαϊδελβέργη μάς στόλιζε, καθώς μας έβρισκε συγκεντρωμένους να τον περιμένουμε, με τα παρόμοια. Το καλοκαίρι το περνούσε στη Γερμανία, γιατί έλειπαν οι Γερμανοί σε διακοπές, και ξεχειμώνιαζε στην Αθήνα καθώς είχαν επιστρέψει. «Χαίρε ευδαίμων Αραβία! Περνάτε, ευθύς αμέσως, από τη θερινή ραστώνη στη χειμερία νάρκη» και άλλα ανάλογα, γελώντας σύγκορμος. Μας πονούσε, αλλά δεν είχε κι άδικο.

Βρέθηκα σε δύσκολη θέση για την άκαιρη συνάντηση. Στην αμηχανία μου τα θαλάσσωσα στις συστάσεις. «Ο φιλόσοφος Παναγιώτης Κονδύλης» στον Νώντα, «Ο ποιητής Εψιλον Χι Γονατάς» στον Τάκη.

Ο Νώντας γινόταν έξαλλος όταν άκουγε «φιλόσοφος». 

- «Πάψε, βρε πουλάκι μου, αυτοί τριχοτομούν την τρίχα. Γράφουν για να συλλέξουν μόρια στην πανεπιστημιακή τους καριέρα. Φλυαρίες που δεν αφορούν κανέναν. Ο τελευταίος φιλόσοφος που διαβάζω ξανά και ξανά είναι ο Σοπενάουερ». 

- «Μαζεύεις εδώ όλα τα ψώνια, ποετάστρους της συμφοράς. Επειδή δεν μπορούν να γράψουν συγκροτημένα δέκα αράδες καταλογάδην, κάνουν ποιήματα με ασυναρτησίες και τρισάθλια ελληνικά και τα δικαιολογούν ως ποιητικές άδειες. Αδειο είναι το κεφάλι τους».

Αρπάχτηκαν για τα καλά, βεβαίως με «αστική ευγένεια», λόγω ανατροφής. Ο Τάκης έφυγε πριν της ώρας του, κατακόκκινος από θυμό, χωρίς καν να μας χαιρετίσει.

- «Είδες που έχω δίκιο. Είναι αυτός ο φουσκωμένος διάνος φιλόσοφος; Να τη βράσω την πολυξεροσύνη και γλωσσομάθειά του. Δεν αντιλαμβάνεται απολύτως τίποτα».

Την επαύριο ήρθε ο Τάκης να πάρει τα δοκίμια. 

- «Είδες που έχω δίκιο για τα ψώνια που μαζεύεις; Και το μεγαλύτερο είναι αυτός ο Εψιλον Χι».

Κάνα μήνα αργότερα, στο τυπογραφείο, Σάββατο μεσημέρι για την καθιερωμένη κρασοκατάνυξη και τα συναφή. Συνήθεια χρόνων. Συνέπεσαν οι δυο τους χωρίς να ανταλλάξουν καν χαιρετισμό. Γρήγορα έδεσαν τα «πηγαδάκια». Οι «φιλολογούντες» στον κύκλο του Γονατά και οι «φιλοσοφούντες» στου Κονδύλη. Οι πρωταγωνιστές έδειχναν εμφανώς να «αδιαφορούν» παντελώς ο ένας για τον άλλον. Υποτίθεται...  

Με την άκρη του ματιού και τα αυτιά τσιτωμένα παρακολουθούσαν τα τεκταινόμενα στη διπλανή παρέα. 

- «Κύριε Κονδύλη, για ποιον Γιούγκερ μιλάτε;». 

- «Μα για τον Ερνστ, κύριε Γονατά». 

- «Τον ξέρετε; Έχω τα Απαντά του, σε γαλλική μετάφραση. Τον λατρεύω». 

- «Είναι φίλος μου. Τον επισκέπτομαι συχνά. Η πολίχνη που διαβιεί είναι κοντά στη Χαϊδελβέργη. Έχουμε και αλληλογραφία». 

- «Και είναι πράγματι 88 χρονών, κυκλοφορεί με ποδήλατο και καπνίζει 4 πακέτα άφιλτρα τσιγάρα;».

- «Ακριβώς. Βλέπω γνωρίζετε λεπτομέρειες!».

Όλοι μας ακούγαμε το όνομα του Γερμανού συγγραφέα πρώτη φορά. Στα ελληνικά δεν είχε, μέχρι τότε, κυκλοφορήσει τίποτε. Οι κύκλοι όμως παρέμεναν άτμητοι. Σε λίγο: 

- «Ακουσα, κύριε Γονατά, να αναφέρεσθε με θαυμασμό στον Γκριλπάρτσερ. Σπουδαίος. Τον αναγιγνώσκω μετ’ ευχαριστήσεως».

Μετά από κάμποσα τέτοια οι κύκλοι ενώθηκαν. Τα «κύριε» ευθύς παραμερίστηκαν και, πράγμα απρόσμενο για τις πεποιθήσεις και των δύο, αντικαταστάθηκαν με τα τρυφερά «Τάκη μου», «αγαπητέ μου Νώντα». 

Δεν υπήρχε περιοχή της Τέχνης που να μην κατείχαν και τις υποσημειώσεις. Λάτρευαν τον Μπονιουέλ, τον Σκριάμπιν, τον Αϊβαζόφσκι, τον Λεσκώφ, τον Σολωμό, τους Ρώσους παντός καιρού και εποχής (ο Τάκης τους διάβαζε στο πρωτότυπο), τη νεοελληνική παραλογοτεχνία (Ιωάννη Σκουτερόπουλο, Αγγελο Τσουκαλά, Αριστείδη Κυριακό…), τους βυζαντινούς υμνωδούς (έψαλαν παρέα, όχι βεβαίως σε εκκλησία) και ό,τι άλλο βάλει ο νους.

Ο Κονδύλης αρκετές φορές μας είχε κεραυνοβολήσει: 

- «Την ουσία του έργου μου μόνον ο Γονατάς έχει σε βάθος κατανοήσει, που δεν με διαβάζει κιόλας». 

- «Τάκη μου, αυτά τα απέραντα πονήματά σου δεν τα μπορώ. Ανιώ αφάνταστα. Τ’ άλλα όμως, Παβέζε, Λίχτενμπεργκ, Σαμφόρ, Ριβαρόλ και τα σχετικά τα μελετώ εξονυχιστικώς». 

Οι εκλεκτικές τους συγγένειες, γειτόνευαν και τα σπίτια τους —στην Κηφισιά ο ένας, στον Κοκκιναρά ο άλλος—, δημιούργησαν ξεχωριστή, εγκάρδια φιλία. Είχαν διαβάσει τα ίδια βιβλία, συγκινηθεί με παραπλήσιες ουράνιες μουσικές, συναπαντηθεί με εξαίσιους θιάσους. Για τον μόνο άνθρωπο που με ρωτούσε ο Τάκης τι κάνει, στα πυκνά τηλεφωνήματά του από τη Γερμανία, ήταν ο Νώντας. 

- «Δεν φανταζόμουνα ποτέ ότι θα συναντούσα στην καθ’ ημάς Ανατολή έναν αληθινά καλλιεργημένο άνθρωπο σαν τον Γονατά. Να μου τον ασπασθείς αλά ρωσικά». 

Ο Γονατάς δεν σήκωνε το τηλέφωνο παρά μόνο αν χτυπούσε με μυστικό σήμα. Συχνά τα μπέρδευε τα συνωμοτικά και δεν το σήκωνε καθόλου. Έχουμε περάσει ώρες πολλές με γέλια, αθώα πειράγματα εκατέρωθεν και καλή καρδιά, αλλά και συζητήσεις απροσμέτρητης ευφορίας.

Ο Νώντας, όταν πέθανε ο Τάκης (θλίψη ασήκωτη), στο γραφείο του κορνίζωσε και τοποθέτησε δίπλα στις φωτογραφίες του Τσέχωφ και του Φλωμπέρ (τους δασκάλους του, όπως έλεγε) και εκείνη του Τάκη, χαρισμένη από τον ίδιο τον Κονδύλη, μετά από φορτικές παρακλήσεις του Εψιλον Χι. Χειρονομία μία και μοναδική.
_________________________________________________________
Ένα ''δάνειο'' από το αφιέρωμα της ''Εφημερίδας των Συντακτών''

πηγή

  ΕΛΕΓΧΟΣ 

Υπόγεια πόλη, Ο Ξενοφών ονομάζει τους κατοίκους σαν τρωγλοδύτες

Την πόλη μπορούν να την σφραγίσουν από μέσα με μεγάλες πέτρινες πόρτες που ζυγίζουν έως και 500 κιλά ! Κελάρια, τραπεζαρίες και παρεκκλήσια. Εργαστήρια παραγωγής κρασιού και λαδιού, στάβλοι.
Οι αποθήκες, οι πηγές και τα φρεάτια εξαερισμού... μπορούσαν να εξασφαλίσουν τη μακροχρόνια παραμονή των ανθρώπων που φιλοξενούσε αυτή η υπόγεια πόλη στη Μαλακοπή.
Αρχικά κτίστηκε από τους Φρύγες, μεταξύ 8ου και 7ου αιώνα π.Χ. σύμφωνα με το τουρκικό τμήμα πολιτισμού και μετά διευρύνθηκε κατά τη βυζαντινή εποχή. Πιθανόν όμως αυτό να έγινε και από τους Χιττίτες ακόμα παλαιότερα όπως το 1.400 π.Χ. 

Η αρχαιότερη γνωστή πηγή είναι ο Ξενοφών ο οποίος αναφέρει στο έργο του ‘Ανάβασις’ ότι οι τρωγλοδύτες κάτοικοι της Ανατολίας έσκαβαν υπόγεια τα σπίτια τους με την άνεση να χωρούν ολόκληρη οικογένεια, με οικόσιτα ζώα και αποθήκες τροφίμων.

Το 1963 ένας κάτοικος του χωριού Μαλακοπή (Derinkuyu στα Τουρκικά, που σημαίνει Βαθύ Πηγάδι) στην περιοχή της Καππαδοκίας, γκρεμίζοντας ένα τοίχο στο σπίτι του που ήταν -όπως όλα της περιοχής- σκαμμένο στο βράχο, ανακάλυψε έκπληκτος, ότι πίσω από τον βράχο υπήρχε ένα μυστηριώδες δωμάτιο το οποίο δεν είχε ξαναδεί. Αυτό το δωμάτιο τον οδήγησε σ’ ένα άλλο και μετά σε άλλο και ούτω καθ’ εξής.

Οι αρχαιολόγοι άρχισαν να μελετούν την υπόγεια πόλη και έφτασαν στα 40 μ. βάθος. Τελικά ανακαλύφθηκαν 11 επίπεδα εκ των οποίων μόνο στα οκτώ πρώτα είναι δυνατή η επίσκεψη, κάτι που ξεκίνησε το 1969. Στα υπόλοιπα γίνονται ακόμα μελέτες και ανασκαφές, από τους αρχαιολόγους.

Η υπόγεια πόλη στο σημερινό Derinkuyu έχει όλα τα χαρακτηριστικά στοιχεία που υπάρχουν και στις άλλες υπόγειες πόλεις- συγκροτήματα της ευρύτερης περιοχής της Καππαδοκίας όπως: εργαστήρια κρασιού και ελαίου, στάβλους, κελάρια, δωμάτια αποθήκευσης, τραπεζαρίες και παρεκκλήσια. Μοναδικό στοιχείο στο συγκρότημα του Derinkuyu, το οποίο βρίσκεται στο δεύτερο επίπεδο, είναι ένα ευρύχωρο δωμάτιο με μια θολωτή οροφή.

Έχει αναφερθεί ότι αυτό το δωμάτιο χρησιμοποιήθηκε ως Θρησκευτική Σχολή ενώ τα δωμάτια στο αριστερό του μέρος προοριζόταν για μελέτη. Μεταξύ των τρίτου και τέταρτου επιπέδου υπάρχει μια κάθετη σκάλα. Αυτό το πέρασμα οδηγεί σε μια σταυροειδή εκκλησία στο χαμηλότερο επίπεδο.

Η 55 μ. κυλινδρική στήλη εξαερισμού, εμφανίζεται να χρησιμοποιείται ως φρεάτιο. Η κυλινδρική στήλη παρείχε επίσης το νερό για να πλένονται οι διαμένοντες, όταν ο εξωτερικός κόσμος δεν τους ήταν προσιτός.

Την πόλη μπορούσαν να την σφραγίσουν από μέσα με μεγάλες πέτρινες πόρτες. Διέθετε επίσης αποθήκες, πηγές και φρεάτια εξαερισμού που έφταναν μέχρι 30 μ. βάθος, έτσι καθιστούσαν δυνατή τη μακροχρόνια παραμονή σ’ αυτές. Η υπόγεια πόλη στη Μαλακοπή (Melegubu ή Derinkuyu) είναι η μεγαλύτερη που έχει ανασκαφτεί στην Τουρκία.

Το συγκρότημα έχει συνολικά 11 επίπεδα, αν και πολλά από αυτά δεν έχουν ανασκαφεί. Καλύπτει μια έκταση 2.000 τετραγωνικών ποδών, η οποία πιθανόν να φτάνει τα 7.000 τετραγωνικά πόδια (650 τετρ. μέτρα). Κάθε επίπεδο θα μπορούσε να κλείσει ανεξάρτητα από τα άλλα. Η πόλη είναι συνδεδεμένη με άλλες υπόγειες πόλεις με σήραγγες πολλών χιλιομέτρων.

Οι βαριές πέτρινες πόρτες, οι οποίες απομόνωναν το υπόγειο συγκρότημα από τον έξω κόσμο. Αυτές έχουν ένα ύψος 1-1,5 μ, 30-50 εκατ. στο πλάτος και ζυγίζουν 200-500 κιλά.

Η τρύπα στο κέντρο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανοιγοκλείνει η πόρτα-μυλόπετρα, ή για να βλέπουν ποιός είναι στην άλλη πλευρά. Πολλές παγίδες είχαν σχεδιαστεί για να παραπλανήσουν, να απομονώσουν και να φυλακίσουν τους εισβολείς οι οποίοι εάν έπεφταν μέσα ήταν καταδικασμένοι σε αργό και μαρτυρικό θάνατο.

Οι επιτιθέμενοι, γνωρίζοντας τις παγίδες που περιμένουν αυτούς που εισβάλλουν, συνήθως προσπαθούσαν να κάνουν τον τοπικό πληθυσμό να αφήσει τα καταφύγια του, με τη δηλητηρίαση των φρεατίων. Οι κατασκευαστές όμως είχαν προβλέψει και αυτόν τον κίνδυνο και είχαν ανοίξει πηγάδια τα οποία ποτέ δεν έφθαναν στο επίπεδο της επιφάνειας της γης.

Η υπόγεια πόλη στη Μαλακοπή χρησιμοποιείτο για να κρύβονται και οι πρώτοι Χριστιανοί, που κατόρθωναν να ξεφύγουν από τη δίωξη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Όλα τα ευρήματα των ανασκαφών, σε αυτές τις υπόγειες κατασκευές ανήκουν στη μέσο βυζαντινή περίοδο, δηλαδή μεταξύ του 5ου και του 10ου αιώνα μ.Χ.

*  Οι υπόγειες κατασκευές, χρησιμοποιούνται γενικά ως καταφύγιο και για θρησκευτικούς λόγους, οι διαμάχες γύρω από τους οποίους αυξάνονται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι Ελληνόφωνες χριστιανικές κοινότητες της περιοχής προστατεύονταν κλείνοντας τις πόρτες των καταφυγίων, για να αποφύγουν τις αραβικές επιδρομές του χαλιφάτου Umayad που άρχισαν τον 7ο αιώνα και των Αβασιδών αργότερα.

Οι υπόγειες πόλεις στη Καππαδοκία είναι πάρα πολλές (τουλάχιστον 200 με δύο επίπεδα και 40 με τρία και πάνω) και έχουν κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα όπως δωμάτια για την αποθήκευση τροφίμων, κουζίνες, στάβλους, εργαστήρια κρασιού ή ελαίου και αγωγούς για τον εξαερισμό. Η υπόγεια πόλη της Μαλακοπής, με τα ένδεκα επίπεδα και το μεγάλο βάθος της των 85 μέτρων, ήταν αρκετά μεγάλη για να προστατεύσει από 3 έως και 50 χιλιάδες ανθρώπων, μαζί με το ζωικό τους κεφάλαιο.

πηγή

ΕΛΕΓΧΟΣ

Φανάρι Διογένους ή Μνημείο Λυσικράτους

       Η οδός των Τριπόδων 

Ένας από τους κυριότερους  και φαρδύτερους δρόμους, με πλάτος έξι μέτρα, της αρχαίας Αθήνας, και ο πιο σύντομος για να πάει κάποιος από το θέατρο του Διονύσου έως την Αρχαία Αγορά. Η πολυσύχναστη «Οδός Τριπόδων», εδώ που ο Περικλής πρωτοσυνάντησε την Φρύνη (γνωστή εταίρα της εποχής). 

Η οδός πήρε το όνομά της από τα δεκάδες μικρά κτίσματα που υπήρχαν εκτεθειμένα κατά μήκος και εκατέρωθέν της και έφεραν επάνω τους χάλκινους τρίποδες-έπαθλα* χορηγών (χρηματοδοτών-παραγωγών) νικηφόρων θεατρικών και μουσικών αγώνων. 

«Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες∙ αφ’ ου καλούσι το χωρίον, ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφισιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί»,  αναφέρει ο Παυσανίας στο «Ελλάδος Περιήγησις».

Την μεγαλύτερη πυκνότητα σε χορηγικά μνημεία φαίνεται πως είχε κατά τον 4ο αι. π.Χ. το κομμάτι του δρόμου στις ανατολικές υπώρειες του λόφου της Ακροπόλεως, όπως αποδεικνύεται από τα ανασκαφέντα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που ορίζουν τα κράσπεδά του.

Σύμφωνα μάλιστα με τον αρχιτέκτονα Καζαμιάκη, ο οποίος διαμόρφωσε τον αρχαιολογικό χώρο, η μεγάλη αρχαιολογική αξία του δρόμου οφείλεται στο ότι ο δρόμος αυτός ήταν ένας δρόμος, όχι για να εξυπηρετεί απλές κυκλοφοριακές ανάγκες αλλά ακριβώς ένας ο δρόμος για να εξυπηρετεί τις ανάγκες για το Θέατρο και γενικότερα για τις Καλές Τέχνες.

Τοπογραφικό σχέδιο της Αγοράς και των περιχώρων της. Βορείως του
Περιπάτου και σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτόν διαγράφεται η
πορεία της Οδού Τριπόδων, που εκτεινόταν από το τέμενος του
  Διονύσου Ελευθερέως έως το Πρυτανείον της Αγοράς.

Ο δρόμος ξεκινούσε από την είσοδο του τεμένους του Διονύσου, πήγαινε περιφερειακά προς ανατολάς και, αφού παρέκαμπτε την ανατολική πλευρά της Ακροπόλεως, διέτρεχε το βόρειο τμήμα του ιερού βράχου οδηγώντας στα βορειοδυτικά του, ίσως στο σημείο που η Οδός Παναθηναίων γινόταν ιδιαίτερα ανηφορική, προς την κατεύθυνση του Πρυτανείου της Αγοράς, όπου σύμφωνα με τον Παυσανία βρισκόταν η αφετηρία της.

Οι θεατρικές και μουσικο-χορευτικές παραστάσεις που διεξάγονταν στο Θέατρο του Διονύσου λάμβαναν την μορφή διαγωνισμών, οι νικητές των οποίων σταδιακά γέμισαν τον χώρο του Διονυσιακού ιερού με ποικίλα αναθήματα-αφιερώματα εις ανάμνηση των επιτυχιών τους.

Στις μέρες μας σώζονται μόνο δύο τέτοια μνημεία κατά μήκος της Οδού Τριπόδων, το ένα εκ των οποίων διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση στο δυτικό όριο της οδού. 

Πρόκειται για το Χορηγικό Μνημείο του Λυσικράτους, το οποίο ανεγέρθη με αφορμή τη νίκη του (κατάκτηση του πρώτου βραβείου) σε αγώνα διθυράμβων το έτος 335/4 π.Χ., όπως μας πληροφορεί η αφιερωματική επιγραφή που είναι χαραγμένη στην εμπρόσθια πλευρά. 

Αθήνα 1900. Το μνημείο του Λυσικράτη*.

Φωτογραφία από: «Η Αθήνα μέσα στο χρόνο»... 

Αποτελείται από μικρών διαστάσεων κυλινδρικό κιονοστήριχτο θολωτό οικοδόμημα κορινθιακού ρυθμού, που εδράζεται σε ψηλό τετράγωνο βάθρο (μήκους 3 μ. και ύψους 4 μ.). Οι κίονες, κατασκευασμένοι από πεντελικό μάρμαρο, συνιστούν την πρωιμότερη χρήση κορινθιακού ρυθμού στο εξωτερικό ενός κτίσματος· τα μεταξύ τους διάκενα, που αρχικά σχεδιάσθηκαν ώστε να παραμείνουν ανοιχτά με σκοπό την έκθεση κάποιου αγάλματος στο κέντρο, σύντομα καλύφθηκαν με καμπυλωτές πλάκες από υμήττειο μάρμαρο, προφανώς διότι το μεγάλο βάρος της υπερκείμενης κωνικής στέγης απειλούσε την στατικότητα του κτιρίου. 

Ο θριγκός (ανωδομή) του μνημείου διαρθρώνεται σε ιωνικό επιστύλιο και ανάγλυφη ζωφόρο με παραστάσεις παρμένες από τον διονυσιακό μύθο (ο Διόνυσος, με την βοήθεια των Σατύρων, τιμωρεί τους πειρατές που τον είχαν αιχμαλωτίσει μεταμορφώνοντάς τους σε δελφίνια). 

Την μονολιθική φολιδωτή στέγη επιστέφει τρίπλευρο κιονόκρανο διακοσμημένο με έλικες, επί του οποίου ήταν τοποθετημένος ο χορηγικός τρίποδας που κέρδισε ο Λυσικράτης. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας (1669) το μνημείο περιήλθε στην κατοχή (δικαιοδοσία) της μονής των Καπουτσίνων, στην οποία ενσωματώθηκε, ενώ στα 1845 και 1892 δέχθηκε επισκευές από τους Γάλλους.

Ήθελε να το κλέψει ο Έλγιν. Σώθηκε από τα χέρια του Έλγιν χάρη στον τότε ηγούμενο των μοναχών, που δεν ενέδωσε στις πιέσεις και τις οικονομικές προφορές του.

Μετά την ελληνική επανάσταση του 1821, κατά τη διάρκεια της οποίας η μονή των Καπουτσίνων κάηκε, το μνημείο παρέμεινε στην ιδιοκτησία της γαλλικής κυβέρνησης, μέχρι που ανταλλάχτηκε με ένα οικόπεδο στην οδό Διδότου (όπου η Γαλλική σχολή) και έκτοτε ανήκει στο ελληνικό δημόσιο.
Η οδός Τριπόδων, που στην αρχαιότητα λόγω της σύνδεσής της με το θέατρο και τις Τέχνες, ήταν εκτός των άλλων και ένας πανέμορφα στολισμένος δρόμος, έχει πολλές αναφορές και στη νεότερη ιστορία.

Ο λόρδος Βύρων που φιλοξενήθηκε στη μονή των Καπουτσίνων της οδού Τριπόδων αναφέρει σε επιστολή του για την ομορφιά του τοπίου: 
«Μπροστά μου έχω τον Υμηττό, πίσω μου την Ακρόπολη, δεξιά μου το ναό του Δία, μπροστά το Στάδιο, αριστερά μου την πόλη.  Ε, κύριε αυτό θα πει γραφικότητα.
Δεν υπάρχει κύριε τίποτα παρόμοιο στη Λόντρα, όχι, ούτε καν η κατοικία του Λόρδου Δημάρχου». 
Την οδό Τριπόδων, έχουν διασχίσει κατά καιρούς όλες οι πνευματικές και καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες, που έμεναν ή σύχναζαν στην Πλάκα, όπως ο Δροσίνης, ο Παλαμάς, ο Παπαδιαμάντης, η Μερκούρη, ο Χορν και πολλοί άλλοι. 

Μικρή λεπτομέρεια: Αναφέρεται στο βιβλίο με τα ελληνικά ρεκόρ Γκίνες, ως ο μακροβιότερος δρόμος της πόλης που έχει διατηρήσει την ίδια ονομασία για 25 σχεδόν αιώνες.

____________________________________________________________ 

Σημειώσεις:

* 1η φωτό της ανάρτησης: Το 1669 το μνημείο αγοράζεται από μοναχούς Καπουτσίνους, που ιδρύουν τη μονή τους ακριβώς δίπλα και το περίφημο Μνημείο του Λυσικράτους ενσωματώνεται στην Μονή των Καπουτσίνων, στη φωτογραφία η οδός Τριπόδων και η μονή βέβαια το 1758. 

* Οι τρίποδες ήταν έπαθλα των χορηγών των θεατρικών αγώνων που συχνά αφιερώνονταν στον θεό Απόλλωνα. Γι΄ αυτό τα μνημεία ονομάστηκαν χορηγικά και τοποθετούνταν στο δρόμο που ήταν έξω από το θέατρο. Το όνομα του χορηγού – νικητή αναφέρεται σε επιγραφή που βρίσκεται στο επιστύλιο του κυλινδρικού κτίσματος. Ο τρίποδας- βραβείο ήταν στηριγμένος στην άκανθο, πάνω στη στέγη. 

Οι τρίποδες ήταν τοποθετημένοι πάνω σε βάσεις, που τον 5ο αιώνα ήταν απλές, ενώ τον 4ο πήραν τη μορφή μικρού ναού.Τα περισσότερα μνημεία της οδού Τριπόδων καταστράφηκαν με το πέρασμα του χρόνου.

Το μνημείο του Λυσικράτη που κατασκευάστηκε το 334 π.Χ, είναι το καλύτερα διατηρημένο μέχρι σήμερα.
Σημ. αποστολέα: 1) Εμείς το λέγαμε: Το Φανάρι του Διογένους… 

2) Σώζονται σήμερα και είναι ορατά τα κατάλοιπα τετράγωνων βάσεων και άλλων χορηγικών μνημείων κατά μήκος της οδού Σέλεϋ (πριν από την Τριπόδων). 

3) Αρχικά το μνημείο περιβαλλόταν μόνο από τους κορινθιακούς κίονες και στο εσωτερικό του υπήρχε άγαλμα του Διονύσου. Οι καμπύλες πλάκες από υμήττειο μάρμαρο στα ενδιάμεσα των κιόνων στην περιφέρειά του τοποθετήθηκαν πολύ αργότερα για να ενισχύσουν τη στατική του. ν.μ. 

Το ''Μνημείο του Λυσικράτους'' στον κόσμο

Σκωτία

Εδιμβούργο: 

Η επονομαζόμενη Αθήνα του Βορρά, και μέσα στην προσπάθεια αυτή έφτιαξαν και μιά [μάλλον θλιβερή!] απομίμηση του Παρθενώνα στην κορυφή του λόφου του Κάρλτον Χιλλ, και ένα μάλλον ευπρεπέστερο αντίγραφο του μνημείου του Λυσικράτη.

Το όμορφο αυστραλιανό αντίγραφο στολίζει τον πανέμορφο
Βοτανικό κήπο του Σίδνεϊ εδώ και εβδομήντα χρόνια.

Αυστραλία

Σίδνεϊ, Βασιλικός Βοτανικός

Κήπος:  Κάτω από τα πλούσια δέντρα, θα αντικρίσει κανείς, ξαφνιασμένος, ανάμεσα στα ανθισμένα παρτέρια κοντά στη θάλασσα, ένα από τα στολίδια της πρωτεύουσας της Ελλάδας, το αγαπημένο «Φανάρι του Διογένη», όπως αποκαλούσαν αρκετοί παλαιότεροι, το χορηγικό μνημείο του Λυσικράτη.

Η ιστορία: Ο sir John Young, προτελευταίος, πριν από τον Γλάδστωνα, Εγγλέζος ύπατος αρμοστής των Ιονίων Νήσων, έφυγε από την Κέρκυρα το 1869, και το 1870 ήλθε στο Σίδνεϊ ως κυβερνήτης της Νέας Νοτίου Ουαλίας.  Ήταν λάτρης της αρχαιότητας κι είχε μαζί του την τετράτομη μελέτη του 1762 των James Stuart και Nicholas Revett «The Antiquities of Athens». O Young και ο πρωθυπουργός της Νέας Νότιας Ουαλίας, sir James Martin, έγιναν φίλοι –και τα βιβλία του Young χρησιμοποιήθηκαν από τον μάστορα του Martin στη δημιουργία της κόπιας του Μνημείου του Λυσικράτη στον κήπο του. Το 1943, ο κήπος του Martin έγινε πολεμικό ναυπηγείο. Το μνημείο, όμως, διασώθηκε και μεταφέρθηκε στον Βοτανικό Κήπο από τον τότε φιλέλληνα υπουργό Παιδείας, Clive Evatt.______________________________


Με πληροφορίες από: 

”Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών”, 

http://willingtobegreek.wordpress.com
http://culture.thessaloniki-portal.gr/

www.mixanitouxronou.gr

ΕΛΕΓΧΟΣ

Ένας ΄Ελληνας στην Αγία Πετρούπολη

Από τη Κριμαία   έως το Αρχάγγελσκ 

 Ρώσοι, Τάταροι και Σουηδοί

Η Ρωσία πριν να γίνει Αυτοκρατορία, σχεδόν μέχρι τα τέλη του 17 αιώνα,  δεν διέθετε διέξοδο στη θάλασσα παρά μόνο στον Αρκτικό Ωκεανό (Αρχάγγελσκ). 

Για την ακρίβεια πριν την εποχή του Μεγάλου Πέτρου δεν διέθετε καν στόλο.  

Η Μαύρη Θάλασσα νότια ελεγχόταν από το Χανάτο της Κριμαίας και τους Οθωμανούς, ενώ τα βαλτικά παράλια, βορειοδυτικά, από τη Σουηδία. 

Όταν η πλήρης εξουσία πέρασε στα χέρια του Πέτρου -1696-.  Εκανε κάτι που δεν είχε ξαναγίνει, κάτι απρόβλεπτο: ανέθεσε τη διακυβέρνηση της χώρας σε έμπιστους του ευγενείς με επικεφαλής τον Φιοντόρ Γιούριεβιτς Ρομοντανόφσκι, ενώ ο ίδιος ταξίδεψε ινκόγκνιτο στη Δυτική Ευρώπη συνοδευόμενος από ολιγομελές επιτελείο.

Το σχέδιο του ήταν να εξασφαλίσει στήριξη από τις ευρωπαϊκές αυλές, ώστε να επιτεθεί κατά του ταταρικού Χανάτου της Κριμαίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που τον απέκλειαν από την πρόσβαση στη Μεσόγειο. 

Αλλάζει όμως τον αρχικό του στόχο,  όταν βλέπει την απροθυμία των δυτικών...  στέλνει τη συνοδεία του πίσω στη Μόσχα και  αυτός ινκόγνιτο, με ψεύτικο όνομα μένει στη Δύση ! Ερχεται  σε επαφή με τις νεότερες εξελίξεις, σπουδάζει Ναυπηγική στην Ολλανδία, ξέρει ότι χωρίς ένα δυνατό στόλο δεν μπορεί να προχωρήσει στα σχέδια του. Προσθέτοντας   και τη μελέτη του στα "Στρατιωτικά" στην Αυστρία, ολοκληρώνει τον σχεδιασμό για τους φιλόδοξους  στόχους του. 

Η περιπλάνηση του Πέτρου στη Δύση διακόπτεται απότομα το 1698, όταν αναγκάζεται να γυρίσει εσπευσμένα στη Ρωσία για να καταστείλει μία εξέγερση των Στρέλτσι. Επιστρέφοντας όμως φέρνει μαζί του όχι μόνο νέες εικόνες και ιδέες, αλλά και ένα πολυεθνικό επιτελείο συμβούλων από τις χώρες που επισκέφθηκε.

Ένας Έλληνας ανώτατος αξιωματικός του Ρωσικού Βασιλείου κατά τα έτη 1703- 1714 και ήρωας του Μεγάλου Βορείου Πολέμου, είναι κοντά στο Τσάρο ο  Ιωάννης Θεοδοσίου Μπότσης, γνωστότερος ως Ιβάν Φεντοσέγεβιτς Μπότσης (Иван Федосеевич Боцис).

Ο Πέτρος δεν έχει ξεχάσει βέβαια τον αποκλεισμό του από τη θάλασσα και η ανατροπή αυτού.  Είναι  το βασικό μέλημα του  και ο αντικειμενικός σκοπός του Μεγάλου Βορείου Πολέμου το 1700...  Ο στόχος του Πέτρου είναι να διώξει τους Σουηδούς από την ανατολική Βαλτική και να ιδρύσει εκεί τη νέα πρωτεύουσα που συνάμα θα ήταν και το μεγαλύτερο λιμάνι του. 

Ο Μπότσης ήταν ένας από τους λίγους ξένους αξιωματικούς που εντάχθηκαν στο ρωσικό στόλο για «ισόβια υπηρεσία» και χάρη στις ικανότητες και το χαρακτήρα του, ήταν ένας από πιο στενούς συνεργάτες του τσάρου. 

Μάλιστα στο γάμο του τελευταίου με την Αικατερίνη (9 Φεβρουαρίου 1712) κλήθηκε να «παραδώσει» το γαμπρό στη νύφη, αφού οι γονείς του Πέτρου δε ζούσαν. Όταν πέθανε στις 18 Μαΐου 1714, ο Πέτρος κράτησε το σπαθί του φίλου του ως κειμήλιο και συνταξιοδότησε την οικογένειά του.

Για τη ζωή του Ελληνα ήρωα του Μεγάλου Βορείου Πολέμου, μοναδική πηγή είναι τα ρωσικά στρατιωτικά αρχεία. Γεννήθηκε στη Δαλματία σε άγνωστη χρονολογία, αλλά λογικά λίγο μετά το μέσον του 17ου αιώνα. 

Η περιοχή ανήκε τότε στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας και αποτελούσε καταφύγιο για χριστιανούς των Βαλκανίων που ήθελαν να αποφύγουν τον οθωμανικό ζυγό. Για δεκαεπτά χρόνια τον βρίσκουμε να υπηρετεί στον ενετικό στόλο, μέχρι που στρατολογείται από τους Ρώσους το 1702.

Ο Μπότσης προσκαλείται από τον Πέτρο και βέβαια αποδέχεται την πρόσκληση του, ο οποίος φτάνει στη Βαλτική το 1703, αμέσως μετά την κατάληψη των ανατολικών παραλίων της από το ρωσικό στρατό και τη θεμελίωση της Αγίας Πετρούπολης. 

Εγκαθίσταται  στην Κροστάνδη και χρεώνεται τη ναυπήγηση γαλεών, ενός τύπου πλοίου που γνώριζε πολύ καλά από τη θητεία του στους Ενετούς.  Έλαβε το βαθμό του υποναυάρχου (δεύτερος στην ιεραρχία μετά τον αντιναύαρχο Κορνήλιο Κρούις) στον υπό συγκρότηση Στόλο της Βαλτικής, 

Με την επίβλεψή του ο στολίσκος των γαλεών είναι έτοιμος πολύ σύντομα και ο Μπότσης αναλαμβάνει διοικητής του, επιδεικνύοντας σπουδαία κατορθώματα:

Το 1704 - 1705 συνέβαλε αποφασιστικά στην απόκρουση της σουηδικής επίθεσης εναντίον της Αγ. Πετρούπολης.

Το 1708 επιτέθηκε στις φινλανδικές ακτές που τότε ήταν σουηδικό έδαφος, κατέλαβε την πόλη Μπόργκο (Πόρβο στα φινλανδικά) και πυρπόλησε 15 σουηδικά εμπορικά πλοία.

Το χειμώνα του 1710 πέτυχε να ανεφοδιάσει τις ρωσικές δυνάμεις που πολιορκούσαν το Βίμποργκ, κατευθύνοντας ένα στόλο 270 πλοίων μέσα στην παγωμένη θάλασσα.

Στις 10 Αυγούστου 1712, όταν μία δύναμη 14.000 Σουηδών πολιορκούσε την Αγ. Πετρούπολη, ο Μπότσης με 24 πλοία έσπασε το θαλάσσιο αποκλεισμό, επέδραμε κατά των σουηδικών θέσεων και κατέλαβε 6 εχθρικά πλοία.

Το 1713 συμμετείχε στο βομβαρδισμό του Ελσίνκι ως διοικητής της οπισθοφυλακής του στόλου.

Για να συνθέσουμε το πορτραίτο του Ιωάννη Θεοδοσίου Μπότση, γνωστότερο ως Ιβάν Φεντοσέγεβιτς Μπότση (Иван Федосеевич Боцис), συμβουλευθήκαμε: 

wikipediα.org 

Biografija.ru (Ρωσικά)

Rulex.ru (Ρωσικά)

Shiphistory.ru (Ρωσικά)

   ΕΛΕΓΧΟΣ   

Το Πρώτο Σχολείο του Καποδίστρια

Επετειακό, 02 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ του 1830…

Αρχίζουν τα μαθήματα στο Κεντρικόν Σχολείον της Αιγίνης, το πρώτο ανώτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στην Ελλάδα.
Το πρώτο ανώτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στο νεοελληνικό κράτος. Μαζί με το Ορφανοτροφείο και τα Αλληλοδιδακτικά Σχολεία, αποτέλεσε τον πρώτο καρπό της εκπαιδευτικής πολιτικής του Ιωάννη Καποδίστρια.
Ο Κυβερνήτης έδινε ιδιαίτερη βαρύτητα στην παιδεία και τη θεωρούσε πρωταρχικό του στόχο για την ανασυγκρότηση του έθνους.

Το Κεντρικόν Σχολείον ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1829 στην Αίγινα, με αντικείμενο την παραγωγή επιστημονικά καταρτισμένων δασκάλων και την προπαρασκευή όσων νέων ήθελαν να ακολουθήσουν ανώτατες σπουδές σε άλλους κλάδους.
Η φοίτηση ήταν τριετής και τα μαθήματα, κυρίως, θεωρητικής κατεύθυνσης. Πολλοί από τους αποφοίτους του αποτέλεσαν τα πρώτα στελέχη της δημόσιας διοίκησης.

Πρωτολειτούργησε στις 2 Ιανουαρίου 1830 με έφορο τον Ανδρέα Μουστοξύδη και στεγάσθηκε αρχικά στο οίκημα, όπου παλαιότερα συνεδρίαζε το «Πανελλήνιον».
Οι βασικοί δάσκαλοι ήταν ο Γεώργιος Γεννάδιος, που δίδασκε ελληνική γλώσσα, συντακτικό, ιστορία και γεωγραφία, και ο Ιωάννης Βενθύλος, που δίδασκε έλληνες ποιητές, μαθηματικά και γαλλικά. Υποδιδάσκαλοι διορίσθηκαν ο ζωγράφος Φώτιος Βότζας για το μάθημα της σκιαγραφίας και ο Αθανάσιος Αβραμιάδης για το μάθημα της μουσικής.

Οι αιτήσεις για φοίτηση στο Σχολείο ήταν τόσες πολλές, που ο Καποδίστριας έδωσε εντολή να εκπονηθούν από τους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Σάουμπερτ σχέδια για την ανέγερση νέου κτιρίου, το οποίο ανεγέρθηκε με δωρεά του ελβετού φιλέλληνα Εϋνάρδου και έλαβε την ονομασία «Εϋνάρδειο».

Σημαντικός αριθμός των σπουδαστών ήταν υπότροφοι της κυβέρνησης και κυρίως εκείνοι που προέρχονταν από τις υπόδουλες περιοχές της Ελλάδας, καθώς και οι γιοι των αγωνιστών.
Στον απολογισμό τού πρώτου έτους της λειτουργίας του, στις 31 Δεκεμβρίου 1830, αναφέρεται ότι φοιτούσαν 350 σπουδαστές απ” όλη την Ελλάδα.

Ο Καποδίστριας, παρά το φόρτο της εργασίας του, παρακολουθούσε από κοντά τη λειτουργία του Σχολείου.

   Υπήρχαν μέρες που βρισκόταν στην αίθουσα διδασκαλίας με τους μαθητές και τους παρότρυνε «εις το καθήκον και την αρετήν νέους αρχομένους βίον νέον, εν πατρίδι νέα», ενώ κατά την περίοδο των εξετάσεων ζητούσε να «διαβάση τας κόλλας των εξετάσεων των μαθητών για να διαπιστώση αυτοπροσώπως την πρόοδό τους».

Πολύς λόγος έγινε για το αν θα πρέπει να υπάρχουν κατά τη σχολική περίοδο αργίες και διακοπές, γιατί μερικοί υποστήριζαν ότι οι αργίες και οι διακοπές είναι εμπόδιο για την προκοπή των μαθητών.
Τελικά, ο Κυβερνήτης εξέδωσε στις 16 Ιανουαρίου 1830 διάταγμα, το οποίο καθόριζε τη λειτουργία των σχολείων. Σύμφωνα με αυτό:

Τα σχολεία της Επικράτειας δεν θα κάνουν μάθημα τις Κυριακές, τις δεσποτικές και θεομητορικές γιορτές των Αγίων.
Κατά τις γιορτινές μέρες, μετά τη Θεία Λειτουργία οι μαθητές πηγαίνουν σχολείο και αφού γίνει εξήγηση του Ιερού Ευαγγελίου της ημέρας, γίνεται η συνηθισμένη παράδοση.

Οι ώρες παράδοσης είναι 9-12 το πρωί και 2-5 το απόγευμα.

Τα αλληλοδιδακτικά σχολεία θα έχουν διακοπές από 20 Ιουλίου έως 1η Σεπτεμβρίου. Τις ημέρες των διακοπών, εκτός από τις γιορτές, γίνεται μάθημα μόνο μέχρι το μεσημέρι.

Παρά την επιτυχημένη πορεία του Κεντρικού Σχολείου, τα πρώτα σύννεφα δεν άργησαν να φανούν στον ορίζοντα, αφού οι μαθητές αντέδρασαν στα κατά τη γνώμη τους αυστηρά μέτρα του Κυβερνήτη.
Έτσι, έκαναν αποχή τον Ιανουάριο του 1831, προκαλώντας, σύμφωνα με έκθεση του Μουστοξύδη στον Καποδίστρια, πολλά προβλήματα στους κατοίκους του νησιού.

Χαρακτηριστική είναι και η απόφαση του Αστυνόμου προς τον Καποδίστρια: «Οι μαθητές είναι ταραχοποιοί και στασιαστές, κατάσταση η οποία τρομοκρατεί τους κατοίκους της Αίγινας και ιδιαίτερα τους Ψαριανούς, που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα κι έτσι υπομένουν τα ολέθρια αποτελέσματα.
Αίτιο αυτής της κατάστασης είναι ο καθηγητής Γεώργιος Γεννάδιος, ο οποίος τις ώρες του μαθήματός του γνωστοποιεί τα δικαιώματα που έχουν, με αποτέλεσμα τον ξεσηκωμό των μαθητών».
Τη μαθητική αναταραχή προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν -αν δεν την προκάλεσαν κιόλας- οι αντίπαλοι του Κυβερνήτη, κυρίως οι Ψαριανοί και Υδραίοι.

Μετά τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, οι δραστηριότητες του «Κεντρικού Σχολείου» ατόνησαν και στις 10 Απριλίου 1834 αποφασίστηκε η μεταφορά του στην Αθήνα και η μετατροπή του σε Γυμνάσιο με γυμνασιάρχη τον Γεώργιο Γεννάδιο. Σήμερα, το άλλοτε Κεντρικόν Σχολείον ονομάζεται Α” Πειραματικό Ενιαίο Λύκειο Αθηνών «Γεννάδειο» και στεγάζεται στο κέντρο της Αθήνας.

πηγή

   ΕΛEΓΧΟΣ   

Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας versus Αχαρνικής Οδού

Παράξενη Αντιπαλότητα

Το Πρώτο Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας

     Στην Νέα Πρωτεύουσα που ακόμα δεν ξέρει ποια είναι τώρα και ποια πρόκειται να "γίνει".... Στη παλιά, δοξασμένη, και αλαζονική μήτρα πολιτισμού και επιστήμης  που τώρα ξαφνιασμένη, επειδή την θυμήθηκαν,  ψάχνει να βρει τον νέο "εαυτό της", τον νέο χαρακτήρα της.... Με αγωνία να ανταποκριθεί στις ευρωπαϊκές προσδοκίες...

Να επιβεβαιώσει ότι και τώρα μπορεί... 
Αυτό το πρώην μεγαλοπρεπές,  λαβωμένο τώρα τοπίο, που πρέπει να αρχίσει να παράγει πάλι πολιτισμό,  έχει ανάγκη από ένα ....θέατρο

     Κυρίες και κύριοι καθίστε αναπαυτικά... σε ότι βρείτε, η παράσταση αρχίζει.... 

     Εκείνο τον καιρό (1834) η Αθήνα έμοιαζε με ένα ερειπωμένο χωριό, με περίπου δεκαπέντε χιλιάδες κατοίκους.  Το πρώτο υπαίθριο θέατρο άνοιξε το 1835, χωρίς σκεπή, με σανιδένιο περίφραγμα και χωματένιο πάτωμα, στην οδό Αιόλου. 

Τα καθίσματα της πλατείας ήταν ξύλινα (δεκαπέντε σειρές) αλλά απέναντι στη σκηνή υπήρχε βασιλικό θεωρείο με ταπετσαρία. 

Στο θέατρο έπαιζαν μόνο άνδρες ηθοποιοί, οι οποίοι, όταν χρειαζόταν να υποδυθούν γυναικείους ρόλους, άφηναν να μακραίνουν τα μαλλιά τους.  Στα σύγχρονα ελληνικά έργα οι ηθοποιοί ντύνονταν με φουστανέλα, ενώ στα αρχαία και τα ξένα φορούσαν... ντόμινα. 

Η αναγγελία του προγράμματος (το θέατρο έπαιζε Κυριακές και εορτές) γινόταν από το μεσημέρι: «...Τρέξατε, τρέξατε, απόψε στο θέατρο το ρόλο της γυναίκας θα παίξει αληθινή γυναίκα…», αυτή η άκρως «σοκαριστική» είδηση από την φωνή ντελάλη, στους δρόμους της Αθήνας του 1840 έκανε τους  νοικοκυραίους να σταυροκοπιούνται και τις καθώς πρέπει κυρίες και δεσποινίδες να κλείνουν τα αυτιά τους για να μην το ακούσουν.

     Η αριστοκρατία της Αθήνας δεν το καταδεχόταν, αλλά ο λαός έτρεχε να εξασφαλίσει εισιτήρια και συνωστιζόταν από νωρίς για να βρει καλή θέση στη στενόχωρη αίθουσα. Το 1836, ο Ιταλός Γκαετάνο Μέλι ανοίγει ένα δεύτερο ξύλινο θέατρο, όπου στη αρχή έφερε μίμους και ακροβάτες κι έπειτα ανέβασε ιταλικό μελόδραμα.

Οι Αθηναίοι ενθουσιάστηκαν... και ω του θαύματος, οι αριστοκράτες, ακόμα και εκείνοι,  αρχίζουν να παρακολουθούν τακτικά τις παραστάσεις. Τα δε εισιτήριά του τα πουλούσαν στη μαύρη αγορά.

Το 1840 η κυβέρνηση έδωσε σε κάποιον άλλον Ιταλό, τον Μπαζίλιο Σανσόνι, ένα οικόπεδο δωρεάν και 10.000 δραχμές επιχορήγηση για να κτίσει πέτρινο θέατρο, με το προνόμιο να μην επιτραπεί επί πέντε χρόνια η ανέγερση άλλου θεάτρου στην Αθήνα.

Είναι η στιγμή να αποκτήσει η Αθήνα ένα αξιοπρεπές δικό της θέατρο που θα καλύψει τις ανάγκες της νέας πρωτεύουσας.

Είμαστε στα 1856. Με υπόμνημά του ο Γρ. Καμπούρογλου, σημαίνον πρόσωπο της εποχής εκφράζει την επιθυμία και την ανάγκη κατασκευής Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα. "...δώστε μου θα το χτίσω εγώ!"  Οι φιλικές σχέσεις που είχε με την Βασιλική Αυλή επηρέασαν την θετική γνωμοδότηση του υπομνήματός του. Παρά τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης υπογράφεται Βασιλικό Διάταγμα που παρείχε το δικαίωμα σύστασης Εθνικού Θεάτρου με έξοδα του Καμπούρογλου στο κέντρο της πρωτεύουσας. Η Γερουσία συνεχίζει να κατακρίνει την απόφαση με την θεωρία ότι το θέατρο είναι ο πρόδρομος της ηθικής κατάπτωσης της κοινωνίας. Μετά από μεγάλη συζήτηση και αψιμαχίες το νομοσχέδιο υπερψηφίζεται τον Οκτώβριο του 1856.

     Στην σύμβαση προβλέπονταν η υπόδειξη μέσα σ' ένα ένα μήνα, καταλλήλου χώρου για να οικοδομηθεί. Ωστόσο, ο χώρος προσδιορίστηκε μετά από τρεις μήνες και ύστερα από πίεση του Καμπούρογλου. 

Η επιτροπή που συστάθηκε για το θέμα, στην έκθεσή της προτείνει την πλατεία Νέου Θεάτρου, την πρώην πλατεία Λουδοβίκου που μετά την εκδίωξη του βασιλιά μετονομάστηκε σε Πλατεία Λαού (σημερινή Πλατεία Κοτζιά), με την αιτιολογία ότι είναι η καταλληλότερη «ως η μόνη συμβιβάζουσα το δυνατόν του ν’ αγορασθή το οικόπεδον από το Δήμο εις τον οποίον ανήκει. Άλλως απέχει από του καταστήματος της Εθνικής Τραπέζης μόνον εξήκοντα μέτρα και μεταξύ θεάτρου και της Τραπέζης υπάρχει οδός πλάτους έχουσα μέτρων τριάκοντα».

Το ανεκτέλεστο σχέδιο του Fr Boulanger του 1858...

Τα σχέδια του θεάτρου του Boulanger δόθηκαν στον βασιλιά Όθωνα για επικύρωση. Αν και η υπογραφή του Όθωνα ήταν τυπική, τα σχέδια, μυστηριωδώς, χάνονται «μέσα από τα κυκλώματα» του παλατιού. Την ευκαιρία επωφελούνται οι «ανταγωνιστές» του Καμπούρογλου. 

Με αναφορά τους στην Αστυνομία ζητούν άμεση παύση των εργασιών λόγω μη εγκεκριμένου αρχιτεκτονικού σχεδίου! Η σοβαρή στάση του Καμπούρογλου και οι προσωπικές φιλίες του με την Αυλή, ωθούν τον Όθωνα να εκδώσει Βασιλικό Διάταγμα. Στην ουσία όμως έδιναν την έγκριση στις εργασίες που είχαν αρχίσει, παρότι είχαν χαθεί τα αρχιτεκτονικά σχέδια.

Στις 22 Δεκεμβρίου του 1857, ο βασιλιάς Όθωνας έβαζε με κάθε επισημότητα τον θεμέλιο λίθο για την ανέγερση του πρώτου Εθνικού Θεάτρου της Αθήνας. Η μελέτη ήταν του Γάλλου αρχιτέκτονα Boulanger και ολοκληρώθηκε μετά από ενέργειες του Γρηγόρη Καμπούρογλου και του τραπεζίτη Δημητριάδη.... 

Η επιθυμία όμως του Καμπούρογλου έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τα συμφέροντα του θεατρώνη της εποχής, Μπούκουρα που έχει ήδη στην κατοχή του το «Θέατρον Αθηνών».  

Το μοναδικό που υπήρχε τότε στην Αθήνα, το περίφημο πέτρινο θέατρο του Ιταλού Σανσόνι, που εξ αιτίας χρεών το βγάζουν σε πλειστηριασμό. 

Ο Γρ. Μπούκουρας το αγοράζει το 1844 έναντι 23.000 δραχμών, τέσσερα χρόνια μετά τα εγκαίνια του, τον Ιανουάριο του 1840. 

Ο Μπούκουρας  είναι αποφασισμένος, δεν θ' αφήσει κανέναν να του πάρει τη ''θεατρική αγορά''.  
Κινητοποιεί όλες τις γνωριμίες του... Επί 5 χρόνια, ακούραστα, ο Μπούκουρας κυνηγά με δικαστήρια και αστυνομίες τον υποψήφιο ανταγωνιστή του ώσπου τον εξαντλεί.
Ο Καμπούρογλου οδηγείται σε πτώχευση και σε εγκατάλειψη τις εργασίες ανέγερσης θεάτρου. Παρ’ όλα αυτά όμως ο Δήμος Αθηναίων αποφασίζει να συνάψει δάνειο για την αποπεράτωσή του. Η απόφαση βέβαια έγινε πράξη μετά από μια δεκαετία, το 1871 δηλαδή, από τον δήμαρχο Π. Κυριακού.

Συστήνεται μετοχική εταιρεία 

Το 1873, ο Κυριακός θεμελιώνει για δεύτερη φορά το Θέατρο της Αθήνας. Αυτή τη φορά τα σχέδια ήταν του διάσημου αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ. Τα χρήματα θα τα έβαζε Μετοχική Εταιρεία εύπορων Αθηναίων και το ποσό που είχε προβλεφθεί ήταν 550 χιλιάδες δραχμές. Οι εργασίες σταμάτησαν σχεδόν ένα χρόνο μετά, λόγω υπέρβασης του προϋπολογισμού. Μέχρι τότε είχαν δαπανηθεί 300 χιλιάδες δραχμές μόνο για τα θεμέλια και μέρος του πρώτου ορόφου. 

Η υπέρβαση του προϋπολογισμού και τα Λαυρεωτικά αποθάρρυναν τα μέλη της Μετοχικής Εταιρείας, οδηγώντας πολλά μέλη της σε παραίτηση. Ακολουθεί η διάλυση της μετοχικής εταιρείας.  

Ο δήμος το 1882 παίρνοντας δάνειο από την Εθνική Τράπεζα, διαθέτει το ποσό των 143.364,06 δραχμών, αγοράζει το ημιτελές κτίριο και αποζημιώνει τους μετόχους. Γι’ αυτό και πολλοί το αποκαλούσαν «Θέατρο Συγγρού». Ο νέος διαγωνισμός εγκρίνει τα νέα σχέδια του Ζ. Τέραρ. Οι πολλοί θάνατοι εργαζομένων στην οικοδομή σταματούν και πάλι τα έργα…

Το 1886 ο Δήμος Αθηναίων παροτρύνει και πείθει τον Ανδρέα Συγγρό να αναγείρει το Δημοτικό Θέατρο. Ο Συγγρός, ευεργέτης μεν, την τσέπη του κοιτούσε δε... Έβαλε στον Τσίλλερ όρους: 

. Το ισόγειο να στεγάζει καταστήματα και 
. στον πρώτο όροφο να βάλει την τράπεζά του.

Οι όροι αποβαίνουν σε βάρος των τεχνικών προδιαγραφών του θεάτρου. Έτσι η σκηνή όταν τελειώνει διαπιστώνεται ότι είναι μη λειτουργική, είναι ακατάλληλη ν' ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του θεάτρου, έχει μόλις 12.5 μέτρα βάθος, δεν υπάρχουν καμαρίνια για τους ηθοποιούς. Ενώ οι βοηθητικοί χώροι είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Δεν έχει κεντρική θέρμανση και εξαερισμό.  

Κάτι καλό που 'χε το θέατρο ήταν η καλή ακουστική και οι καλές συνθήκες θέας, και χωρητικότητα 1500 θέσεων. Σαν χωροθεσία το κτίριο είχε την κεντρική είσοδο στην Αιόλου μ' ένα κηπάκι μπροστά, κοίταζε προς την Εθνική Τράπεζα, και έπεφτε βαριά η πίσω όψη του στην Αθηνάς.

Ως αντιπαροχή στο συμβόλαιο προβλέπονταν η εκμετάλλευση του θεάτρου και των χώρων των γύρω γραφείων για 25 χρόνια. 

Εγκαινιάζεται τον Οκτώβριο του 1888 από τον βασιλιά Γεώργιο Α’, επ’ ευκαιρία των 25 χρόνων βασιλείας του. Η αυλαία στο «καλλίτερον θέατρον της Ευρώπης» όπως έγραφε ο Τύπος της εποχής, άνοιξε με το μελόδραμα «Minion» από τον γαλλικό θίασο «Lasalle – Charlet». 

Στην παράσταση «Αντιγόνη» που παραβρέθηκε πάλι ο βασιλιάς, τα κείμενα των ηθοποιών ήταν στα αρχαία. Αυτό όμως είχε ως αποτέλεσμα, οι περισσότερες θεατές να αποκοιμηθούν στα καθίσματά τους, επειδή δεν καταλάβαιναν λέξη …απ΄ ό,τι ήθελε να πει ο ποιητής....

Το θέατρο βρίσκονταν στο πυρήνα του κτιρίου. Δεν είχε επαφή με τους δρόμους που το περιέβαλλαν παρά μόνον από το μπροστά μέρος όπου υπήρχαν οι είσοδοι και τα φουαγιέ του κοινού. Στις τρεις άλλες πλευρές υπήρχαν καταστήματα στο ισόγειο και γραφεία στους υπόλοιπους δυο ορόφους. Στην βόρεια πλευρά υπήρχε η βασιλική είσοδος και αίθουσα εκδηλώσεων.  Ο αττικογράφος Κώστας Μπίρης γράφει για το Δημοτικό Θέατρο:

«Η εξωτερική του εμφάνισης ήτο μια μετρία και κοινότοπος εις τα έργα του Τσίλλερ αρχιτεκτονική σύνθεσις. Οπωσδήποτε όμως, ήτο επιβλητική εις την διάταξιν των όγκων. Σεμνή δε και καλαίσθητος ήτο η εσωτερική διαρρύθμισης και διακόσμησις».

Το 1898 ο Συγγρός θέλησε να απαλλαγεί από την φροντίδα διαχείρισης του θεάτρου και έτσι το παραχώρησε στο Δήμο Αθηναίων. Διατήρησε ωστόσο την εκμετάλλευση των καταστημάτων, γραφείων και ενός θεωρείου εφ’ όρου ζωής.

Το 1901 το λαμπρό νέο Εθνικό Θέατρο της Αγίου Κωνσταντίνου είναι το νέο στολίδι της Αθήνας. Ο αγώνας είναι άνισος, το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας δεν μπορεί να το ανταγωνιστεί και πέφτει σε μαρασμό, ο εξοπλισμός του δε αφαιρείται συστηματικά από αετονύχηδες (έναν αιώνα μετά τίποτα δεν έχει αλλάξει!).

     Όταν έφτασαν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες (οι "τουρκόσποροι", όπως τους αποκαλούσαν οι ανάλγητοι Αθηναίοι αστοί της εποχής), στοιβάζονταν κατά εκατοντάδες στο θέατρο.
Ο χειμώνας εκείνη τη χρονιά είναι βαρύς όπως θα είναι και ο επόμενος... Μέσα στο θέατρο σε διάφορα σημεία και ανάλογα με τα ευρήματα των υλικών, οι εγκαταλειμένοι από το κράτος, πρόσφυγες, ανάβουν φωτιές και καίνε τα πάντα. Καθίσματα, έπιπλα, σκηνικά, ότι είχε απομείνει από τους πλιατσικολόγους είναι πολύτιμα για την επιβίωση τους. Τις κουρτίνες τις κάνουν σκεπάσματα. Το 1927 με την διανομή καταλυμάτων από τον Δήμο, όταν μετακομίζουν και οι τελευταίοι πρόσφυγες, δεν υπάρχει πια θέατρο. Στη θέση του υπάρχει ένας θλιβερός όγκος, ένα φάντασμα ανενεργό και εγκαταλειμμένο.

     Αμέσως ο δήμαρχος Σπ. Πάτσης αναθέτει την μελέτη ανακαίνισης του θεάτρου στον αρχιτέκτονα Ε. Λαζαρίδη. Οι εργασίες ανάπλασης επιδιορθώνουν την είσοδο, αυξάνουν τον χώρο της σκηνής, όλα τα καθίσματα αντικαθίστανται, ανακαινίζεται όλος ο εσωτερικός διάκοσμος και  προστίθεται κεντρική θέρμανση και ηλεκτροφωτισμός.

Οι εργασίες ξεκινούν και είναι σχεδόν στα μισά όταν αναλαμβάνει το 1929 τη δημαρχία ο Σπ. Μερκούρης. Ο νέος δήμαρχος αντιμετωπίζει πολύ γρήγορα οικονομικά προβλήματα και δίνει εντολή για παύση των εργασιών στο Δημοτικό Θέατρο.
Η αλλαγή στάση της δημοτικής αρχής δίνει την ευκαιρία σε πολλούς να επιδίδονται σε εκτεταμένες κλοπές στο Δημοτικό Θέατρο. Σε μικρό χρονικό διάστημα είχε αφαιρεθεί από το εσωτερικό του ο,τι ήταν εμπορεύσιμο, κάτι που οδηγούσε αναπόφευκτα το θέατρο σε περίοδο παρακμής. Το 1929 είναι απογυμνωμένο και αποτελεί ένα ερείπιο στην καρδιά της πόλης.

 

     Εικάζεται πως πρώτος έφερε την ιδέα της κατεδάφισης ο Ιωαν. Δροσόπουλος, που ήταν διοικητής της Εθνικής Τράπεζας από το 1928. Καθημερινά αντίκριζε από το γραφείο του στην οδό Αιόλου το ρημαγμένο κτίριο. Με την πίστη ότι η επισκευή του Δημοτικού Θεάτρου ήταν εκτός από δυσχερής αλλά και ασύμφορη, προτείνει στο δήμαρχο Κ. Κοτζιά να κατεδαφιστεί. Του χαλάει την αισθητική του, το θέατρο πρέπει να κατεδαφιστεί. Κάποιοι αντιδρούν, ακόμα και αρχιτέκτονες που δεν το θεωρούσαν σπουδαίο κτίριο, αλλά βρισκόμαστε στη δεκαετία του '30, ο μοντερνισμός, άρτι αφιχθείς απ' την Ευρώπη, καλπάζει και μαγεύει τους άρχοντες, που το κτίριο στα μάτια τους μοιάζει σαν μια γιγαντιαία παράγκα.

Η ιδέα του υιοθετείται και μετά και την εισήγηση του προέδρου του Τεχνικού Επιμελητηρίου Αν. Δημητρακόπουλου, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει στις 16 Μαΐου του 1939 την κατεδάφισή του. Ο Δήμαρχος της Αθήνας Κώστας Κοτζιάς απευθυνόμενος στο Δημοτικό συμβούλιο λέει: "η απαλλαγή της Αθήνας από το θέατρο θα ήταν ευεργέτημα"...

Το Δημοτικό Θέατρο των Αθηνών  κατεδαφίζεται με συνοπτικές διαδικασίες.

     Από τη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου με την αξεπέραστη ακουστική παρέλασαν μεγάλα ονόματα της εποχής, όπως η Σάρα Μπερνάρ, ο Μουνέ Σουλή, ο Νοβέλλι και η Ελεονώρα Ντούζε. Ιστορικός ιμπρεσάριος για 15 χρόνια υπήρξε ο Απόστολος Κονταράτος, μετέπειτα θεατρικός επιχειρηματίας. Η σκηνή άλλοτε λυρική και άλλοτε δραματική, φιλοξενούσε πρόζες, όπερες, οπερέτες, περιοδεύοντες θιάσους και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις. 

Από το 1906, κάθε Κυριακή της Αποκριάς δίνονταν εκεί και ο μεγάλος χορός των δημοσιογράφων. Το μεγαλοπρεπές Θέατρο ήταν ο λόγος που γύρω από αυτό άνοιξαν στην περιοχή γραφεία συμβολαιογράφων, εμπορικά καταστήματα, καφενεία μουσικών και μελοδραματικών ηθοποιών και το Εργατικό Κέντρο.... 

Σε μία παράσταση που το ροχαλητό του βασιλέα Γεωργίου ενοχλούσε τους θεατές

ο Σουρής με την καυστικά φαρμακερή πένα του είχε γράψει:

 «Και προς το μέρος έστρεψα του Μεγαλειοτάτου 

και ο βασιλεύς ενύσταζε με όλα τα σωστά του, 

τον γλυκονανούριζε εκείνο το τροπάρι 

και μες το θεωρείο εμπήκε να τον πάρει». 

"...ελευθέρωσέ με"

Στους σύγχρονους Αθηναίους έμεινε το μέγα ερώτημα; τελικά τι έκανε ο Κοτζιάς; Στέρησε απ' την πόλη ένα όμορφο κτίριο, ή χάρισε ένα σημείο ανοικτό στην τσιμεντένια πόλη... και ήλιο και φως στις παλιές αθηναϊκές πέτρες ? Μήπως άκουσε τον  ψίθυρο της αρχαίας πύλης να του λέει  "ελευθέρωσέ με..."  

Το νεοκλασικό, πανέμορφο, δημοτικό θέατρο της νέας πρωτεύουσας, βρισκόταν ακριβώς στο σημείο, που τελείωνε η οχύρωση της κλασικής Αθήνας.  Εκεί...  που άρχιζε μία βασική οδική αρτηρία της Αχαρνικής οδού... 

Τα τείχη τη Αθήνας αποτελούσαν ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα της πόλης. Αυτά όριζαν την έννοια του «άστεως» και της υπαίθρου, αυτά διαμόρφωναν την ταυτότητα της πόλης, αυτά συμβόλιζαν την έννοια του ασφαλούς «εμείς» και του άγνωστου «άλλου». 

Καταστρέφονταν και χτίζονταν ξανά, κάθε φορά πιο δυνατά. Τεράστιοι πόροι δαπανήθηκαν και χιλιάδες άνθρωποι εργάστηκαν για αυτές τις επαναληπτικές κατασκευές. Στρατοί πολέμησαν σε κάθε καταστροφή και πολύ  αίμα χύθηκε  Κάποιες εποχές έφθασαν μέχρι και το λιμάνι του Πειραιά, άλλες μόλις που περιέβαλλαν τον Βράχο της Ακρόπολης. Σε κάθε εποχή, ήταν ένα πολύτιμο καταφύγιο στους κατοίκους της Αθήνας, ανεξαρτήτως εθνότητας, θρησκείας ή πολιτισμικής παράδοσης.

Λίγο μετά το 340 π.Χ, η απειλή επίθεσης από τα μακεδονικά στρατεύματα του Φιλίππου Β’ (τα οποία διέθεταν, μεταξύ άλλων, πολιορκητικές μηχανές) οδηγεί τους Αθηναίους σε ένα νέο τείχος εξ ολοκλήρου από πέτρα, πολύ πιο ισχυρό από πριν. 

1. το τείχος, ύψους περίπου 9-10 μ. και πάχους 2-5 μ. 

2. το χαμηλότερο προτείχισμα, σε απόσταση 8-10 μ. από το τείχος 

3. και την τάφρο, πλάτους 8-12,5 μ. και βάθους περίπου 4 μ., που εμπόδιζε την είσοδο στην πόλη και της έδινε τη μορφή πραγματικής καστροπολιτείας. 

Η είσοδος στην πόλη γινόταν από τις 13 μεγάλες πύλες, ενώ ο χώρος μεταξύ προτειχίσματος και τείχους χρησίμευε ως περιφερειακή οδός. 

Σήμερα μία από τις πύλες, η Αχαρνική είναι ορατή στο υπόγειο της Εθνικής Τράπεζας, στη γωνία Σοφοκλέους και Αιόλου, καθώς και τον δρόμο που οδηγούσε σε αυτή στην πλατεία Κοτζιά Τμήμα του προτειχίσματος και της επιβλητικής τάφρου είναι επισκέψιμο στο υπόγειο του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης στο Θησείο.

Η Αχαρνική οδός ξεκινούσε από τις πύλες του αρχαίου τείχους και οδηγούσε προς τους βόρειους δήμους της Αττικής. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως τρεις αρχαίους δρόμους, νεκροταφείο από τον 9ο αι. π.χ. έως τον 3ο αι. μ.χ., συγκρότημα εργαστηρίων κεραμεικής των 3ου-4ου αι. μ.Χ., οικιστικά κατάλοιπα και το περίφημο  "Αρχαίο Θεάτρο Αχαρνών" (βρέθηκε το 2007)

Κοιτώντας  τα λευτερωμένα πλέον αρχαία ευρήματα, τα περισσότερα από αυτά, ξανά κάτω από τον ήλιο, τον δικό τους ήλιο... σε προκαλούν να υποψιαστείς τη δύναμή τους ! 

Λες κι ''αυτά'' τα αρχαία απομεινάρια ενός άλλου καιρού... να βάλανε μια αόρατη ενέργεια να "διώξουνε" τον θρασύ καταπατητή... και ανταγωνιστή.  Μήπως δεν είδανε με καλό μάτι το μεγαθήριο που στην κυριολεξία, τους "έθαβε" ! ? 

Παλιότερα, εξαιτίας όλων αυτών των περιπετειών του δύστυχου δημοτικού κτίσματος, που ήθελε να γίνει ένα λαμπρό θέατρο, διάφορες δοξασίες, λέγανε ότι ήταν καταραμένο το σημείο... ίσως και να' ναι για αυτούς που πιστεύουν.

Όπως και νάχει έκτοτε η ''πλατεία του Νέου Θεάτρου'' ή η ''πλατεία του Λαού'', σαν ''Πλατεία Κοτζιά'' δεν γνώρισε ποτέ δόξες, πάντα βρισκόταν στην σκιά της Ομόνοιας, και των άλλων πλατειών στο κέντρο.

Ακόμα και σήμερα μάλλον δεν έχει την ενέργεια, την ζωντάνια που θα μπορούσε.... Είναι μόνο ένα απλό σημείο προσπέρασης.

Ο Δήμος της Αθήνας ακόμα δεν έχει το Θέατρό του 

Το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας αποτελεί ένα κλασικό παράδειγμα ελληνικής παθογένειας. Αναδεικνύει τα διαχρονικά διαπλεκόμενα συμφέροντα που δημιουργούνται και δυσχεραίνουν την ανάπτυξη πρωτοβουλίας από ιδιώτες. Φανερώνει δε και την τυπική έως μηδαμινή φροντίδα της δημοτικής αρχής για τον πολιτισμό στην πρωτεύουσα. Δεν είναι τυχαίο πως χρόνια μετά ο Δήμος Αθηναίων δεν διαθέτει Δημοτικό Θέατρο. Σε αντίθεση με πόλεις της Ελλάδας με μικρότερο πληθυσμού. Φωτεινές εξαιρέσεις βέβαια οι πολιτιστικοί πολυχώροι «Άννα & Μαρία Καλουτά» στο Νέο Κόσμο, το Αμφιθέατρο 9,84 στην Τεχνόπολη, που εξυπηρετούν δημοτικές εκδηλώσεις αλλά δεν έχουν την δυναμική ενός σύγχρονου θεάτρου.
________________________________

* Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ,  Οι πρωιμότερες οχυρώσεις βρίσκονται πάνω στην Ακρόπολη και χρονολογούνται τους μυκηναϊκούς χρόνους, δηλαδή τον 13ο αι. π.Χ. , την εποχή, ας πούμε, του Τρωικού Πολέμου. 

Είναι ολοφάνερο σύμφωνα με τους αρχαιολόγους ότι κατασκευάστηκαν για να προφυλάξουν την κατοικία του Αθηναίου άνακτα καθώς και μια υπόγεια κρήνη στο ΒΑ τμήμα του Βράχου, η οποία έφθανε έως το λεγόμενο σπήλαιο της Αγλαύρου. Η κρήνη εξασφάλιζε πόσιμο νερό σε περίπτωση πολιορκίας, ταυτόχρονα όμως φαίνεται ότι ήταν το αδύνατο σημείο της οχύρωσης – από εκεί, άλλωστε, σκαρφάλωσαν στην Ακρόπολη ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας για να κατεβάσουν τη ναζιστική σημαία τον Μάη του 1941. Το μυκηναϊκό τείχος, ίσως με μια επέκταση προς δυσμάς, παρέμεινε σε χρήση για πολλούς αιώνες, πιθανότατα έως την εποχή του Πεισίστρατου (6ος αι. π.Χ.), όταν η πόλη επεκτάθηκε και απέκτησε μεγαλύτερο περίβολο στο πεδινό της τμήμα. Το τείχος αυτό μαρτυρείται από τους αρχαίους συγγραφείς, αλλά δεν άφησε ίχνη διότι καταστράφηκε ολοσχερώς από τον περσικό στρατό το φθινόπωρο του 480 π.Χ. 

* Η πρόσβαση στα μυκηναϊκά τείχη, σήμερα είναι δύσκολη 

Ιερά Πύλη και Ηριδανός ποταμός

Μακρά Τείχη, Μετά την μεγάλη καταστροφή, οι Αθηναίοι συνειδητοποίησαν την ανάγκη συστηματικότερης οχύρωσης. Με πρωτεργάτη τον Θεμιστοκλή, ξεκίνησαν το 479/8 π.Χ. μια τιτάνια προσπάθεια οικοδόμησης τειχών όχι μόνο γύρω από το άστυ αλλά και γύρω από το επίνειό του, τον Πειραιά, και αργότερα –επί Κίμωνα και Περικλή– κατά μήκος του δρόμου που συνέδεε τα δύο αστικά κέντρα (τα Μακρά Τείχη, τμήματα των οποίων έχουν αποκαλυφθεί κατά μήκος της οδού Πειραιώς και κάτω από τις τροχιές του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου). 

Τα τείχη αποτέλεσαν εγγυητή της αθηναϊκής ισχύος την εποχή της δημοκρατίας και παρέμειναν στη θέση τους μέχρι το τέλος του 

Πελοποννησιακού Πολέμου (404 π.Χ.), όταν ο Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος κατεδάφισε τις οχυρώσεις του Πειραιά και τα Μακρά Τείχη, ενδεχομένως δε και τα τείχη του αθηναϊκού άστεως. 

Σύντομα, πάντως, άρχισε η ανοικοδόμησή τους από τον Κόνωνα (395-391 π.Χ.). Λίγο μετά το 340 π.Χ. η απειλή επίθεσης από τα μακεδονικά στρατεύματα του Φιλίππου Β’ (τα οποία διέθεταν, μεταξύ άλλων, πολιορκητικές μηχανές) οδήγησε σε νέα φάση φρενήρους ανοικοδόμησης, κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε κάθε διαθέσιμο υλικό –ακόμα και οι στήλες των προγονικών τάφων– για να ενισχυθεί η οχύρωση. 

Το Κονώνειο Τείχος κατά μήκος της Πειραϊκής Ακτής

 Ο νέος περίβολος, κατασκευασμένος σχεδόν εξ ολοκλήρου από πέτρα, ήταν πολύ πιο ισχυρός από πριν και αποτελούνταν από τρία μέρη: 1. το τείχος, ύψους περίπου 9-10 μ. και πάχους 2-5 μ. 2. το χαμηλότερο προτείχισμα, σε απόσταση 8-10 μ. από το τείχος 3. και την τάφρο, πλάτους 8-12,5 μ. και βάθους περίπου 4 μ., που εμπόδιζε την είσοδο στην πόλη και της έδινε τη μορφή πραγματικής καστροπολιτείας. 

 Η είσοδος στην πόλη γινόταν από τις 13 μεγάλες πύλες, ενώ ο χώρος μεταξύ προτειχίσματος και τείχους χρησίμευε ως περιφερειακή οδός (στην επιφάνειά του έχουν βρεθεί ίχνη αυλάκων για τροχούς άμαξας). Σήμερα μπορεί κανείς να δει μια τέτοια πύλη, την Αχαρνική, στο υπόγειο της Εθνικής Τράπεζας, στη γωνία Σοφοκλέους και Αιόλου, καθώς και τον δρόμο που οδηγούσε σε αυτή στην πλατεία Κοτζιά Τμήμα του προτειχίσματος και της επιβλητικής τάφρου είναι επισκέψιμο στο υπόγειο του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης στο Θησείο. 

Το τείχος διαχώριζε σαφώς τις λειτουργίες της πόλης: στο εσωτερικό του βρίσκονταν τα δημόσια κτίρια και τα ιερά, όπως και οι κατοικίες των ανθρώπων. Εκτός του τείχους βρίσκονταν τα νεκροταφεία, εργαστηριακοί χώροι αλλά και τα γυμνάσια της πόλης. Πουθενά αλλού δεν φαίνεται αυτό καλύτερα απ’ ό,τι στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, όπου σώζεται η πιο επίσημη είσοδος της πόλης, το περίφημο Δίπυλο, με τις δύο οχυρωμένες πύλες και την αρχή της Παναθηναϊκής Οδού (που οδηγούσε στην Ακρόπολη μέσω της Αγοράς), και η Ιερά Πύλη, πλάι στην οποία περνούσε ο Ηριδανός ποταμός (μία από τις βασικές υδάτινες πηγές της πόλης μαζί με τον Ιλισσό, ο οποίος βρισκόταν εκτός των τειχών). Ακριβώς έξω από τα τείχη βρίσκονταν το αριστοκρατικό νεκροταφείο του Κεραμεικού, τα μνημεία των νεκρών του πολέμου (Δημόσιο Σήμα) και πολυάριθμα κεραμικά εργαστήρια. Από εδώ ξεκινούσαν ο δρόμος που οδηγούσε στην Ακαδημία του Πλάτωνα στον Κολωνό και η Ιερά Οδός που οδηγούσε στην Ελευσίνα.  

_____________________________

Για την ολοκλήρωση της ανάρτησης 

μας βοήθησαν τα παρακάτω sites:

https://astyries.wordpress.com

http://athensville.blogspot.gr/

http://www.mixanitouxronou.gr/

http://www.athinapoli.gr/

www.lifo.gr

"ΕΛΕΓΧΟΣ"