Κατά τήν ἐκ τοῦ Βοσπόρου διάβασιν τοῦ λειψάνου τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε'

13 Ἀπριλίου 1871        

 

    Εἴναι πρωΐα ἔαρος∙ πρωΐα Ἀπριλίου.

     Ἡ φύσις τόν παράδεισον κοσμεῖ τῆς ὑφηλίου

     Μέ τ΄άνθη τά λαμπρότερα, μέ στέμματ΄ἀδαμάντων

     Εἰς ῥόδων ἔτι κάλυκας τρεμόντων ἀμιάντων.

 

     Εἱνε πρωΐα ἔαρος ἐδώ ὅπου ἡ κόρη, 

     Ἥν ἡ ζηλότυπος ὀργή τῆς Ἥρας ἐτιμώρει,

     Ὡς δάμαλις οἰστρόπληκτος διέβη κολυβῶσα

     Ἀπεγνωσμένην ὕπαρξιν εἰς ξένην γῆν πλανῶσα.

 

     Ὠς λαμπυρίδες αἱ χρυσαῖ ἀκτίνες τοῦ ἡλίου

     Ἐπί κατόπτρου τρέμουσι περικαλλοῦς καί λείου.

     Ἡ ἀηδών λιγύφθογγος ἐπί τῶν δένδρων ψάλλει

     Τάς ἡδονάς τοῦ ἔρωτος, τοῦ ἔαρος τά κάλλη,

     Καί ἡ φωνή της ἀντηχεῖ εἰς τ΄ἄλση τῆς Ἀσίας

     Καί τάς διδύμους ἐξυπνᾷ συγχρόνως παραλίας,

     Καί προσφωνοῦσι τρυφερῶς ὡς ἀδελφαί ἀλλήλας

     Μέ τάς ποικίλας καί τερπνάς ᾠδάς τῆς Φιλομήλας,

     Κ΄ εἰς τόν γλυκύν χαιρετισμόν τά μίση λησμονούσιν

     Ὅσ΄ἀπ΄ αἰώνων δυστυχῶς μακρῶν τάς διαιροῦσιν,

     Ἀφότου εἰς τάς Πλαταιάς καί εἰς τόν Μαραθώνα

     Ὁ Ἕλλην ὑπεράνθρωπον ἐνίκησεν ἀγῶνα

     Καί τῆς Ἀσίας τήν ὀφρύν τήν τότε ἐπηρμένην

     Κατέβαλεν, ἐκπλήξεως πληρῶν τήν οίκουμένην.

 

     Ὡραία ὥρα, μαγική ! παράδεισος ἡ φύσις

     Ἐξ ἡδονῆς καί ἔρωτος μεθύσκει τάς αισθήσεις 

     Καί λησμονεῖ τά ΄ἄλγη της ἡ πάσχουσα καρδία,

     Κ΄ἐν τέρψει πλάττει ὄνειρα χρυσᾶ ἡ φαντασία∙

     Εὐδαίμων ὅστις εἰς Ἐδέμ τοιαύτην ἐγεννήθη

     Κ΄εἰς τούς εὐώδεις κόλπους της τήν νύκτα ἐκοιμήθη,  

     Κ΄ἐξύπνησε μέ τήν τερπνήν φωνήν τῶν ἀηδόνων

     Καί εἶδε τό πανόραμα τό θείον, τό ὑψόνον

     Τό πνεῦμα τό ἀνθρώπινον εἰς σφαίρας οὐρανίας

     Καί ἤκουσε τῆς φύσεως τάς γλώσσας τάς μυρίας

     Καί ἤκουσε τῆς τρυφερᾶς τό ᾆσμα χανουμίσης

     Μαραινομένης εἰς σκληράς κιγκλδωτάς ἀλύσεις.

 

     Καί ἤκουσεν... ὤ θελκτική πᾶς ἧχος ἁρμονία∙

     Μόνη ἐκεί παράχορδος φωνή ἡ τυραννία.

     Ὡς λάρου πτέρυξ ἐλαφρά ἀνοίγει χωρίς κρότον

     Ἡ λέμβος ἡ μακρόπρωρος τό κύμα τό ὑπνῶττον.

     Εἰς μάτην νά προπορευθῆ τοῦ κούφου ἀκατίου

     Ἄνω μοχθεῖ τό ὄρνεον τοῦ ἁλμυροῦ πεδίου,

     Εἰς μάτην κάτω ὁ δελφίν∙ ὡς μαχητής γενναίος

     Καμφθείς τό ἅρμ΄ ακολουθεῖ τοῦ νικητοῦ βραδέως.

 

                                        * 

Ἀλλά τίς γίγας σιδηροῦς προκύπτει αἰφνιδίως

Μετ΄ ἀλαζόνος διαιρῶν τά κύματα ἰσχύος:

Πῶς μετεβλήθη ἡ ὀσμή ἐξαίφνης τὠν Ζεφύρων 

Καί άντ΄ ἀνθέων εὐωδῶν λιβάνου πνέουν μῦρον ;

 

Τῶν ἀηδόων διατί ἐσλιγησαν τά μέλη

Καί ἀμαυρά ἐκάλυψε τόν ουρανόν νεφέλη ;

 

Τό πένθος αἴφνης διατί ἐν γῆ καί ἐν αἰθερι ;

Ὁποίον ἔθνους σύμβολον τό γαῦρον κῆτος φέρει ;

 

Ἰδού ἡ γαλανόλευκος σημαία μας∙ προβῆτε

Ὅσοι σταγόνα αἵματος Ἑλληνικοῦ τηρεῖτε

Κ΄ ὑποθερμαίνει μέλλοντος ἐλπίς ἐνδοξοτέρου

Τά στήθη σας∙ τό σφάγιον ἰδού τοῦ ἀνιέρου

Ὀθωμανοῦ, τό καύχημα, ἡ δόξα τῶν Ἑλλήνων

Ὑπερηφάνως χαιρετᾶ τήν γῆν τῶν Κωνσταντίνων.

 

Προβῆτε μετά σεβασμοῦ καί μετά εὐλαβείας

Ὁ ἀρχηγός διέρχεται τοῦ γένους, τῆς θρησκείας,

Ἐκείνος ὅστις ἔθεσε τήν κεφαλήν ἀσμένως

Ἰνα λαμπρόν ἀνεγερθῆ ἐκ τπης σποδοῦ τό γένος,

Κ΄ ἐπρόφερε τήν παρειάν εἰς ῥάπισμ ἀτιμίας

Ἱν΄ἀτιμάσῃ τά σκληρά δεσμά τῆς τυραννίας.

 

Δέν εἶνε ὄχι ὄνειρον, δέν εἶὀπτασία,

Εἶνε αὐτός ὁ ἴδιος, ὅν ἐν ἀπελπισία

Εἰς τήν άγχόνην ἔσυρεν ὁ ἀσεβής βραχίων

Καί ὕβρισε κ΄ ἐχλεύασε πτῶμα νεκρόν και κρύον,

Ἐκείνος, ὅν οἱ δήμιοι τοῦ τέκνου τῆς Μαρίας

Μετά μανίας ἔσυραν εἰς ῥύμας καί πλατείας

Καί φέρων εἰς τόν τράχηλον τόν βρόχον τῶν δημίων

Ἐρρίφθη εἰς τά κύματα εἰς βρῶσιν τῶν ίχθύων. 

Ναί, εἶν΄ ἐκείνος∙ ἐν πομπῆ καί δόξῃ διαβαίνει

Καί τῆς πατρίδος παρ΄αὐτῷ τό λάβαρον κυμαίνει,

Καί τοῦ Βοσπόρου τάς ὑγράς κελεύθους ἁγιάζει

Κ΄ἐλπίδας καί αἰσθήματα Ἑλληνικά μοιράζει.

Παρθένοι, ῥόδα φέρετε, ἰάσμους καί ναρκίσσους,

'Ραντίσατε, ῥαντίσατε, τό σφάγιον τοῦ μίσους.

 

Μή θρῆνοι, μή ὀλοφυρμοί, μή δάκρυα συνήθη∙

Κηδεία δέν διέρχεται, ὁ μάρτυς άνεστήθη,

Ἐξῆλθε τοῦ μνημείου του κ΄ἐν δόξ΄ εἰς ἐλευθέραν 

Γῆν, ὅπου εἶδε νήπιον ἀθῶον τήν ἡμέραν

Μετά πολλά μαρτύρια, κινδύνους καί βασάνους

Ἐπανακάμπτει βασιλεύς χλευάζων τούς τυράννους.

 

Τούρκε, ἀνερυθρίαστος ἄν δύνασαι, ἰδέ τον∙

Τό τυφλωμένον μῖσός σου ἐν μέσῳ δύο θέτων

Φυλῶν φραγμόν αἰώνιον, ἰδού τό τρόπαιόν σου∙

Ἀλλ΄οἰωνός ἀπαίσιος χλευάζων τόν θυμόν σου

Κ΄ ἐγγύς τήν δύσιν τοῦ φρικτοῦ ἀστέρος σου δεικνύων,

Καί σύρων τό ἀπαίσιον τοῦ φόνου του σχοινίον

Ὡς φοβερόν μαστίγιον τήν ὄψιν σου θά πλήττῃ

Καί τά φρικτά σου ὄργια ὡς σάλπιγξ θά κηρύττῃ.

 

Ῥάνατε μ΄ἄνθη, ῥάνατε τό λείψανον, παρθένοι∙

Ἰδού ἐκ  φορτίον εὐλογῶν τήν γῆν σας διαβαίνει

Ὄχι ἀδόξως, κρύφιον πλοίου μικροῦ φορτίον

Ἀλλ΄ἐν πομπῇ βασιλικῇ κ΄ εἰς βασιλέως πλοῖον.

Καί πρό αὐτοῦ προσεύχεται μέ κεκλιμένον γόνυ

Ὅστις προχθές τόν τύραννον ἐν Κρήτῃ κατεφρόνει,

Τήν ἀτυχῆ ἀντάρτριαν ἀτρόμητος σιτίζων

Καί στόλον ὅλον δι΄ἑνός σιταγωγοῦ ὑβρίζων.

 

Καί καίουν θυμιάματα καί ἱεράρχαι ψάλλουν,

Καί τοῦ Βοσπόρου τήν ὑγράν κοιλάδα μεταβάλλουν

Εἰς μέγαν τοῦ θεοῦ ναόν καί εὐλογοῦν τό κῦμα

Ὅπερ τό μέγ΄ἀπέδωκεν εἰς τήν πατρίδα θῦμα.

Καί τήν πορείαν τῆς Ἀργοῦς πρό τῶν ὑπερηφάνων

Κατά μικρόν συστέλλοντες μεγάρων τῶν τυράννων

Ἐπιδεικνύουν πομπωδῶς τό γέρας τῆς ἀνδρίας

Εἰς τῦ Μαχμούτη τόν υἱόν καί τάς λοιπάς Ἁρπυίας.

 

                                           *

     Ὁποί' ἀκατανόητος μεταβολή, ὁποία !

     Εἶνε τῆς τύχης παιδιά, Θεοῦ οἰκονομία,

     Ἕν ἔθνος τρίς ἤδη πετόν τήν πτῶσιν τοῦ θανάτου

     Νά σχίσῃ τρίς ἀναστηθέν τά μαῦρα σάβανά του

     Κ΄ἐν τοῖς λαοῖς ν΄ἀριθμηθῇ τοῖς νεαροῖς καί ζῶσιν ;

 

     Κατέπεσεν ἡ Καρχηδών, ἡ Αἴγυπτος, ἡ Τύρος,

     Ἡ σοῦ κατά τήν δύναμιν μεγαλειτέρ' ἀπείρως 

     Θυγατήρ τοῦ Τιβέρεως και μήτηρ τοῦ Ῥωμύλου

     Καί μόνον εἰς τοῦ ποιητοῦ καί τοῦ ἀρχαιφίλου

     Τόν κάλαμον ἐσώθησαν, τῶν δύο τυμβωρύχων,

     Καί ὅμως ὑποχείριον τόν κόσμον ὅλον εἶχον∙

     Ξένοι λαοί, ἀλλόγλωσσοι ἐπί τῆς γῆς τῆς Ῥέας

     Γυμνότητα ἱστορικήν μέ τὄνομα ἀρχαίας

     Φυλῆς μεγάλης ἔκρυψαν καί τέκνα τῶν Ῥωμαίων

     Ἀποκαλούνται σπέρματα φρικτῶν ἐπιδρομέων.

 

     Ἔθιμα, ἤθη, χαρακτήρ καί γλῶσσα μετεβλήθη,

     Καί μόνος ἀμετάβλητος ὁ ήλιος εἰς πλήθη

     Κοινά προσφέρει τῶν χρυσῶν ἀκτίνων του τόν πλοῦτον

     Ὁ χαιρετίσας ἄλλοτε τόν Κάτωνα καί Βροῦτον. 

 

     Ἀλλ΄ἄν, πατρίς, σύ ἔπεσες μετά μακρόν ἀγῶνα

     Ἡ κατά θείαν τόν πηλόν μορφώσασα εἰκόνα,

     Ἐάν εἰς τό πραιτώριον έσύρθης τοῦ Πιλάτου

     Καί ἀποφάσεις ἤκουσες, ταλαίπωρε, θανάτου

     Καί τῆς λαμπρᾶς πορφύρας σου σκληρῶς ἀπεγυμνώθη

     Καί ὡς κακοῦργος μεταξύ κακούργων ἐσταυρώθης

     Κ' ἐν τῇ στιγμῇ τῶν συμφορῶν, τῶν θρήνων καί κινδύνων

     Τά χείλη σου ἐπότισαν μ΄ἐσμυρνισμένον οἶνον

     Κ΄ἐκέντησαν οἱ ἄθλιοι με λόγχην τήν πλευράν σου

     Κ΄ἐρράπισαν καί .επτυσαν τήν θείαν παρειάν σου

     Ἀλλ΄ ὅμως δέν ἀπέθανες, ἐφάνης ὡς θανοῦσα

     Καί νέας ἐκ τοῦ ὕπνου σου δυνάμεις ἐξαντλούσα

     Εὐσθενεστέρ' ἀνέκυψας και θαρραλεωτέρα

     Καί εἴδομεν λαμπρότερον τόν δύσαντα ἀστέρα.

 

     Ἀνέτειλεν∙ ἐκάλυψε τήν ὄψιν ἐξ αἰσχύνης

     Ὁ θάνατος καί ἔντρομον τό κέρας τῆς Σελήνης

     Προβαίνει εἰς τήν δύσιν του ὀπίσω του ἀφίνον,

     Ἐρείπ', ἀναθέματα, ἀράς, ὀλέθρους, θρῆνον.

     Ἐκδίκησιν τά αἵματα βοῶσι τῶν μαρτύρων

     Ἅπερ ὁ Κάϊν ἔχυσεν ἐν αἵματι πορφύρων

     Χλαμύδα, ἥν ἐρύπαναν τόσων βαρβάρων πόδες∙

     Ἐκδίκησιν τό αἷμα σου, ὦ πάτερ, τό εὐῶδες

     Βοᾷ ὅπερ ἐκάθησεν μακρῶν ἐτῶν κηλῖδας

     Καί ἀμφιβόλους ἔθρεψε κ' ἐκράτυνε ελπίδας.

     Ἠγνόει θείας ὁ σκληρός προπηλακίζων μίτρας, 

     Ἐλαίου πόσας ἔρριπτε ἐν ῇ καμίνῳ λίτρας

     Καί σύρων εἰς τόν θάνατον τήν κεφαλήν τοῦ γένους

     Ἐφρόν εἰς τήν ἀγχόνην του νά πνίξῃ ἐσπευσμένους

     Παλμούς καί ἴδῃ ἄψυχον τό γένος πρό ποδῶν του∙

     Ἀλλά ἐμπαίζ' ἡ Μέδουσα τόν μιαρόν θυμόν του

     Καί νέα ἀναφύεται ὅπου ἐκόπ' ἡ ἄλλη

     Καί γίγας ξίφος φοβερόν τό γένος ὅλον πάλλει.

                                       *

Το πνεῦμά σου ἀπαλλαγέν τῆς ἐπαχθοῦς εἱρκτῆς του

Πρίν εἰς τούς κόλπους ἄσπιλον ἀνέλθῃ τοῦ Ὑψίστου

Ὡς τοῦ Αἰόλου καταιγίς διῆλθε τήν Ἑλλάδα

Τῆς Ἐνυοῦς τήν φλέγουσαν διερέθιζον δᾷδα

Καί ὅτε εἰς τοῦ Χάρῶνος ἐπέβη τό πορθμεῖον

Τοῦ Λάλα δάφνας ἔφερε καί τῶν Δερβενακίων.

                                       *

     Παρθένοι, ῥόδα φέρετε, ἰάσμους καί ναρκίσσους,

     Ῥαντίσατε, ῥαντίσατε τό σφάγιον τοῦ μίσους,

     Ὡς εἱ παρθένοι ἄλλοτε τῆς Ἰουδαίας μύρα

     Ἵνα κηδεύσουν ἔφεραν τοῦ κόσμου τόν Σωτήρα.

     Εἰς σᾶς, ὦ κόραι τῆς διπλῆς ἀνήκει παραλίας,

     Εἰς σᾶς, ὁ μάρτυς τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐλευθερίας∙

     Διότι τό ποτήριον ἐδώ τῆς συμφορᾶς του

     Μέχρι πυθμένος Ἔπιε, θῦμ' ἀπηνοῦς δυνάστου.

     Εἰς σᾶς ἀνήκει, εἰς τήν γῆν ἀνήκει τῶν Καισάρων,

     Διότ' ὑπό τήν μαχαίραν ἐνταῦθα τῶν βαρβάρων

     Τήν ἄμπελον εἰργάζετο λαοῦ περιουσίου

     Κ' ἐν πνεύματι κατήρτιζε πατρίδος καί Κυρίου.

     Εἰς σᾶς ἀνήκει καί εἰς σᾶς θά ἐπιτρέψῃ  πάλιν

     Διότ' εἰς τήν πρωτεύουσαν τοῦ γένους τήν μεγάλην

     Τοῦ γένους ὁ υπέρμαχος νά κηδευθῇ ὀφείλει

     Ὁπου τοσοῦτοι μάρτυρες τόν περιμένουν φίλοι.

     Τον περιμένει ἡ σκιά γενναίου ἡγεμόνος

     Ὅστις τά στήθη ἔταξεν ἵνα κρατήσῃ μόνος

     Τῶν ἀσεβῶν τόν χείμαρρον, τά τέρατα τῆς λύσσης,

     Κομίζοντα πῦρ, σίδηρον, βασάνους καί ἀλύσεις.

     Ἀλλ' ἔπεσεν, ὡς ὤφειλε νά πέσῃ Καίσαρ Ἕλλην

     Ἀτρόμητος πρός τίγρεων μαχόμενος ἀγέλην∙

     Ὁ χείμαρρος ἐπάνω του ὁρμητικός διέβη

     Καί τρέχει ὠρυόμενος καί πνίγει καί φονεύει∙

     Τό πᾶν, τό πᾶν ἀπώλετο, ἀλλ' ἡ τιμή ἐσώθη∙

     Αἱ χῶραι ἐδουλώθησαν, ἀλλά δεν ἐδουλώθη

     Τό φρόνημα∙ τοῦ Ῥωμανοῦ ἡ Πύλη τό κρατύνει

     Καί μυστική βοᾷ φωνή «θα πέσῃ "Σελήνη.»

                                      *

Ὕπαγε σιδηρόφρακτον ἤδη τοῦ πόντου κῆτος

Κομίζον τό πολύτιμον φορτίον ἀκωλύτως

Εἰς τήν πατρίδα τῶν Μουσῶν, τῶν φώτων, τῆς ἀνδρίας

Ὅπου πᾶς λίθος ἔνδοξον μνημείον ἱστορίας∙

Φέρε το τήν εὐθέμεθλον οἰκοδομήν νά ἴδῃ

Ἐφ' ἧς τό γένος ἅπαντας τούς πόθους του ἐρείδει.

Ἄν άνταξίως τῶν μακρῶν ἀγώνων του εἰσέτι

Δεν κατηρτίσθη, αἴτιοι οἱ ξένοι καί τά ἔτη.

.  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .

Ἀλλ' ἤδ' ὑπό τῆς θείας σου σοροῦ ἁγιασθεῖσα

Ἡ γῆ, ἥτις τοῦ Ἄταλαντος ὁμοί ἀναδειχθεῖσα

Ἀγῶνα ἦρεν ἄνισον, ἀνήκουστον ἀγῶνα

Τριῶν Ἠπείρων γίγαντα πτοήσασ' ἀλαζόνα,

Καί κάμψασα τό σθένος του μέ μόνας τάς ἰδίας

Παλάμας, ἅς ἐξήντλησαν δεσμά μακρᾶς δουλείας,

Τίς ν' ἀμφιβάλλῃ δύναται ὅτ' ἡ πατρίς πορείαν

Θ' ἀλλάξῃ καί ἐπίφθονον θά δρέψῃ εὐτυχίαν ;

Τό παρελθόν εἰς τῆς τιμῆς τόν δρόμον τήν στηρίζει∙

Τό μέλλον τῇ προσμειδιᾷ, τῆς λέγει νά ἐλπίζῃ∙

Τό φῶς της ἡ Ἀνατολή, εἰς σκότη βυθισμένη,

Ἡ πάλ'ἑστία τοῦ φωτός, ἐκ ταύτης περιμένει.

Μέ μέγα παρακολουθεῖ ὁ κόσμος διαφέρον

Τῶν τέκνων της τά βήματα καί δούλων κ' ἐλευθέρων.

Τοῦ φθόνου εἶνε ἑορτή τά ὀλισθήματα των, 

Πλήν θλῖψις του καί θάνατος τά κατορθώματά των.

Ἔλπιζε, πάτερ, ἔλπιζε, εύλόγει μας καί δέου∙

Τό μέλλον εἶνε πάντοτε λαμπρόν λαοῦ γενναίου.

________________________________________

 

                             Σημείωσις

    * Το παρόν ποίημα ἐγράφη ἐν Κωνσταντινουπόλει ὑπό τάς ἐντυπώσεις τῆς ἐκεῖθεν διαβάσεως 

τοῦ ἱεροῦ λειψάνου γενομένης τήν πρωΐαν τῆς 13 Ἀπριλίου 1871. Κατοικῶν ὀττε ἐν τῷ παρά τόν Βόσπορον προαστείῳ Γενήκιοϊ  Νεοχώριον εἶδον εκ τῆς οἰκίας τοῦ κ. Εὐαγγέλου Βαλτατζῆ τό ἀποσταλέν εἰς Ὀδησσόν πρός παραλαβήν τῆς σοροῦ τοῦ Πατριάρχου ἀτμόπλοιον Βυζάντιον, οὗ τότε ἐπλοιάρχει ὁ ατρόμητος ναυτικός Κοτζιάς. Ὁποίαν συγκίνησιν διήγειρεν ἡ θέα τοῦ διά τῶν ἡμετέρων σημαιῶν κεκοσμημένου ἀτμοπλοίου ἐπί τοῦ καταστρώματος τοῦ ὁποίου ἔκειτο φαινομένη ἀπό τῆς ξηρᾶς ἡ νεκροφόρος θήκη ἥν δέν ἔπαυον θυμιατίζοντες οἱ ἱερεῖς, ὧν οἱ ὕμνοι ἠκούοντο μέχρι παραλίας, νομίζω περιττόν ν' αναφέρω. Ἆρά γε θ' ἀνακομισθῶσι ποτέ τά Ἅγια λείψανα εἰς τήν μεγάλην τοῦ γένους πρωτεύουσαν ἵνα ταφῶσι παρά τήν θύραν τοῦ περιβόλου τῶν Πατριαρχείων ὅπου ὑπέστη τόν δι' ἀγχόνης μαρτυτικόν θάνατον ;

_____________________________________

Παναγιώτης Γερασίμου Ματαράγκας

από την ποιητική συλλογή Φαντασία και Καρδία

Προηγούμενο ΕΔΩ

  ΕΛEΓΧΟΣ