Ο Έν Άθήναις Έμφύλιος Πόλεμος

   

Έ Π Ι    Μ Ε Σ Ο Β Α Σ Ι Λ Ε Ι Α Σ   ΤΩ   1863

Όποία τύφλωσις πνευμάτων ! 

Πού ό λαός ό χθές φρυάττων

Έρωτ΄άγνόν έλευθερίας ;

Πού ή πατρίς μου ή μεγάλη

Ήτις το θάμβος προεκάλει

Καί τών λαών τάς ευφημίας ;

Αίμα έμφύλιον έχύθη·

Τό έθνος άδελφοκτονήθη,

Έκηλιδώθη ή πατρίς,

Ώς νέφος έσβεσ' ή χαρά της,

Τάς ηδονάς, τόν γέλωτά της,

Θρήνοι έκάλυψαν βαρείς.

Ποία στιγμή τού Άδου μοίρα

Μίσους άνέφλεξε κρατήρα

Είς τήν πατρίδα τών θεών ;

Ποία θεότης άπαισία

Τόσα έξήγειρε στοιχεία

Μανιωδών τρικυμιών ;

Κατάρα είς τούς μητροκτόνους

Οίτινες ώθησαν είς φόνους

Τούς άδελφούς κατ' άδελφών˙

Κ' έθόλωσαν ύπανατέλλον

Τό έθνικόν, τό μέγα μέλλον

Δι' άσεβών καταστροφών

Φεύ ! ένώ μ' άνθη έστεμμένος

Βάρδος θεόθεν έμπνευσμένος

Έπλεκον άσμα φλογερόν,

Είς τέρψεις έψαλλον μεθύων

Τήν ένωσιν τών Ιονίων,

Άρχήν μεγάλων ήμερών,

Μ' ίτέας έμελλον ν' άλλάξω

Τ' άνθη μου κλώνα καί νά κράξω

Άπηλπισμένος τόν Θεόν.

Κάτω τόν κάλαμον νά ρίψω

Κ' είς τάς παλάμας μου νά κρύψω

Τό μέτωπόν μου ώχριών.

Καί όμως μάρτυς τής άγρίας

Δέν παρεστάθην τραγωδίας,

Δέν είδ' ένίερον σφαγήν,

Θανάτου μάχαιραν δέν είδα

Ν' έρημόνη τήν πατρίδα,

Νά τέρπη βάναυσον οργήν.

Είς μακρυνόν, είς ξένον τόπον,

Έν μέσω άπεχθών άνθρώπων

Διάγων βίον θλιβερόν,

Στενάζων παίγνιον ό τλήμων

Σπουδαρχιδών άφιλοτίμων

Καί χαρακτήρων ρυπαρών

Πτηνόν έξόριστον και ξένον

Δένδρον τής γής άπεσπασμένον

Όπου τό έρριψ' ό Θεός,

Ευδαίμων έν τή δυστυχία

Δέν είδ' άφρόνως ή άνδρία

Νά σφάζεται άνηλεώς.

Πλήν διατί άφού ώπλίσθη

Ή χείρ τά όπλα τής μανίας,

Ή φονική βολή έφείσθη

Τής κακοβούλου φιλαρχίας ;

Έκεί ή θύελλα νά πέση

Τού μίσους ώφειλε βαρεία,

Ώφειλε μόνον νά έμέση

Τήν κολασμένην του ψυχήν

Όστις άνέφλεξε τα μίση,

Την γήν τών άθλων, τών μαρτύρων

Είς βάραθρον όλέθρου σύρων,

Είς άνδροφόνον ταραχήν.

Ήλπίζομεν, έπλίς ματαία !

Ή ευγενής μας νεολαία

Άλλού μέ δάφνας νά στεφθή,

Όπου ώς λέων είς άλύσεις

Κραυγάς ύψον' ή Όσσα λύσσης,

Όπου ό Όλυμπος πενθεί.

Όπου ποτέ τό καρυοφίλι

Γλώσσαν φιλότιμον ώμίλει

Είς άθανάτους συμπλοκάς

Ό Φώτος έτρπε Τσαβέλας

Ήρως όρδάς βαρβαρικάς.

Άλλ' έτελέσθη ή θυσία˙

Τό σφάγιον κατηναλώθη,

Βαρύς κατέβη ό τυφών˙

Έφρύαξεν η τρικυμία,

Κατεσπαράχθησαν οί πόθοι

Συζύγων, τέκνων, άδελφών.

Τόρα ή φρόνησις άς κλείση

Τά άνοιχθέντα τραύματα μας˙

Βαθέως θάψωμεν τά μίση

Μέ τούς νεκρούς ύπό τήν γήν.

Ή έκ προγόνων εύκλειά μας,

Τό τόσον αίμα τών πατέρων,

Τό μέλλον χρόνων λαμπροτέρων

Αδελφικήν ζητούν στοργήν.

Ίδρύσωμεν τόν νέον θρόνον

Είς γήν παχείαν αισθημάτων

Καί στερεός θα υψωθή.

Μέ ρίζας θα δεθή αιώνων,

Θά έρη κλάδους κ' ή σκιά των

Μακράν πολύ θά έκτανθή.

Μόνο' ή Όμόνοια υψόνει

Τά έθν' είς δόξης κολοφώνα,

Άλλ' είς έμφύλιον άγώνα

Αίσχράν ευρίσκουν άγώνα

Αίσχράν ευρίσκουν τελευτήν.

Πού ή Έλλάς τών Περικλέων ;

Δέν ένικήθη, άλλά μόνη

Ή λαμπροτέρα τών άρχαίων

Φυλή έσπαραξ' έαυτήν.

______________________________________________

Παναγιώτης Ματαράγκας, 1863

Έρευνα - Επιμέλεια - Ακολουθήθηκε η ορθρογραφία κατά 

το δυνατόν των πρωτοτύπων  - Ψηφιακή Αποτύπωση - 

Κατερίνα Ραπακούλια Ματαράγκα

Επόμενο ΕΔΩ

* Αγκάθινος Θρόνος, Τον Φεβρουάριο 1863 οι ημέρες που περνούσε η χώρα ήταν «πονηρές». Η έξωση του Όθωνα, περίπου πέντε μήνες νωρίτερα, είχε σηκώσει ταραχώδη κύματα, όπως ο καταποντισμός ενός σκάφους σε τρικυμισμένη θάλασσα.  Το στέμμα της Ελλάδος ζητούσε γαλαζοαίματη κεφαλή να ακουμπήσει. Οι Έλληνες πανηγύριζαν γιατί σε εσωτερικό τους δημοψήφισμα εξέλεγαν νέο βασιλιά τους τον Πρίγκιπα Αλφρέδο της Αγγλίας.

Εκείνος όμως δεν δεχόταν να κάτσει στον θρόνο που οι βασιλικοί οίκοι της Ευρώπης χαριτολογώντας αποκαλούσαν «αγκάθινο». Εκμεταλλευόμενος τη σύγχυση, ο παραδοσιακός πολιτικός Δημήτριος Βούλγαρης εμφανίζεται ως «ελευθερωτής», ενώ ο γηραιός Κανάρης μετανοεί για την έξωση του Όθωνα και η γνώμη του συνοψίζεται στον επιγραμματικό αφορισμό: «Βγάλαμε τα μάτια μας!». Το μεγαλείο της κομματικής φατρίας και οι μωροφιλοδοξίες βρέθηκαν στο απόγειό τους.

Γελοιογραφία από γερμανική εφημερίδα της 2ας Νοεμβρίου 1862. Σε πρώτο πλάνο ο Όθων κρατώντας στα χέρια του
το στέμμα βαδίζει προς την προκυμαία όπου τον περιμένει η βασίλισσα Αμαλία για να επιβιβαστούν στη βάρκα.
Πίσω αγωνιστές και στρατιώτες συμφιλιώνονται και πανηγυρίζουν. Στο κυβερνείο κάποιος αναρτά την πινακίδα «Προσωρινή Κυβέρνηση».

* Ο Εμφύλιος του 1863, Μετά την έξωση του Όθωνα το 1862 εκδηλώθηκε στάση, όταν η κυβέρνηση της Ελλάδας, προσωρινά, πέρασε σε μια τριμελή επιτροπή μεσοβασιλείας. Στις εκλογές που ακολούθησαν το Νοέμβριο του 1862, η χώρα διχάστηκε μεταξύ των λεγόμενων Ορεινών (κατά απομίμηση της γαλλικής εθνοσυνέλευσης) επικεφαλής των οποίων ήταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης και των Πεδινών, επικεφαλής των οποίων ήταν ο Δ. Βούλγαρης. 

Οι διαξιφισμοί δεν αφορούσαν στην επιλογή του επόμενου βασιλιά, γιατί οι Έλληνες γνώριζαν ότι αυτό θα καθοριζόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις.

Οι συγκρούσεις στην τριανδρία της Μεσοβασιλείας (δηλαδή μεταξύ των Δημήτρη Βούλγαρη, Κωνσταντίνου Κανάρη και Μπενιζέλου Ρούφου) κατέληξε στα μέσα Δεκεμβρίου στην παραίτηση του Κανάρη και τα πνεύματα οξύνθηκαν ακόμα περισσότερο στη θυελλώδη εθνοσυνέλευση της 7ης Φεβρουαρίου.
Τότε οι Ορεινοί (και ο στρατηγός Δημήτριος Γρίβας μαζί τους) συγκρούσθηκαν με τους Πεδινούς έντονα και χωρίστηκαν κυριολεκτικά σε δύο στρατόπεδα, καθένα από τα οποία κατέλαβε καίρια σημεία της πόλης με στρατιωτικά σώματα, με αποτέλεσμα να απειληθεί εμφύλιος. 

Οι περισσότεροι στρατιωτικοί ήταν με την πλευρά των Ορεινών, ενώ στην πλευρά του Βούλγαρη ή των Πεδινών, ήταν μόνον ο Π. Λεωτσάκος - πλην όμως ηγείτο της Χωροφυλακής και είχε κατά συνέπεια μεγάλη στρατιωτική δύναμη στη διάθεσή του. Στη διάρκεια της νύχτας σκοτώθηκαν τρεις στρατιώτες και κάποιοι προσπάθησαν να απαγάγουν τον Δημήτρη Βούλγαρη από το σπίτι του, αλλά δεν τα κατάφεραν. Οι περισσότεροι πολίτες κυκλοφορούσαν ένοπλοι στους δρόμους ή όσοι ήταν ουδέτεροι, έμεναν φοβισμένοι στα σπίτια τους, βέβαιοι ότι την επομένη θα ξεσπούσε πόλεμος και αιματοχυσία.

Παρενέβησαν τότε πυροσβεστικά οι Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, Θ. Ζαΐμης, Γ. Πετιμεζάς, Σπ. Αντωνόπουλος και Π. Μαυρομάτης. Έπεισαν τα δύο στρατόπεδα να αναμείνουν τη σύγκλιση της εθνοσυνέλευσης της 9ης Φεβρουαρίου. Στην τετράωρη έντονη συνεδρίασή της κατίσχυσαν οι πιο ψύχραιμοι και πρώτος παραιτήθηκε ο Μπενιζέλος Ρούφος λίγο δε αργότερα παραιτήθηκε και ο Βούλγαρης. Αποφασίστηκε να ανατεθεί σχηματισμός προσωρινής κυβέρνησης σε ένα πρόσωπο γενικής αποδοχής. Ορίστηκε πρωθυπουργός άνευ χαρτοφυλακίου ο Ζηνόβιος Βάλβης, που ήταν και πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης. Αυτός σχημάτισε κυβέρνηση στις 13 Φεβρουαρίου

Αυτός ήταν ο “μικρός”, ο παρ’ όλίγον, εμφύλιος του 1863, Μια άγνωστη ματωμένη «λεπτομέρεια» που όμως τότε συγκλόνισε, την Αθήνα την νέα πρωτεύουσα του νέου κράτους, τρεις ολόκληρες μέρες και στοίχισε τη ζωή σε 200 άτομα. Ίσως και η τραγικότερη πτυχή σ' αυτή την κρίσιμη περίοδο της Μεσοβασιλείας (έξωση Όθωνα — ερχομός Γεωργίου Α), που χωρίς υπερβολή μπορούμε να ισχυριστούμε ότι σφράγισε το πολιτικό κλίμα που θα επικρατούσε στην Ελλάδα για δεκάδες δεκαετίες.

Δανειζόμαστε και αναπαράγουμε το χρονικό του λόγιου και δημοσιογράφου Γεράσιμου Βώκου, που δημοσιεύτηκε στο ιστορηματικό του βιβλίο «Κατοχή», στα 1905:

“Στις 10 Οκτωβρίου 1862, καταλύεται η μοναρχία του Όθωνα και η εξουσία περνά στην επαναστατική Τριανδρία Δ. Βούλγαρη — Κ. Κανάρη — Β. Ρούφου. Δυο μέρες αργότερα, ο έκπτωτος βασιλιάς εγκαταλείπει οριστικά τη χώρα κι αρχίζει η κρίσιμη περίοδος της Μεσοβασιλείας, που θα κρατήσει μέχρι τον ερχομό του Γεωργίου Α΄, στις 17 Οκτωβρίου 1863.
Από την πρώτη στιγμή της επανάστασης, σαν ουσιαστικός ηγέτης της Χώρας επιβάλλεται ο Υδραίος κατζάμπασης Βούλγαρης, γνωστός για τις πολιτικές του παλινωδίες, την αυταρχικότητα και την αγγλοφιλία του. Με τη στάση του δείχνει, ότι το μοναδικό που τον ενδιαφέρει είναι η μονοπώληση της εξουσίας.
Οι μεγάλες δυνάμεις εμφανίζονται ν' αποδέχονται την επαναστατική μεταβολή στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα η Αγγλία, διαβλέπει ν' ανοίγονται τώρα νέες προοπτικές για την αποτελεσματικότερη άσκηση της πολιτικής της στο βαλκανικό χώρο. Στο εσωτερικό, η Τριανδρία αντιμετωπίζει άμεση απειλή από τον πανίσχυρο Στερεοελλαδίτη οπλαρχηγό Θοδωράκη Γρίβα, που διεκδικεί για τον εαυτό του την εξουσία, στα πλαίσια ενός αβασίλευτου πολιτεύματος. Με τον αιφνίδιο θάνατο του, στις 26 Οκτωβρίου, η κρίση αποσοβείται.
Δύο είναι τα θέματα για άμεση ρύθμιση: η σύγκληση εθνοσυνέλευσης και η ανάδειξη ενός νέου βασιλιά.
Στις 23 Νοεμβρίου αρχίζει ένα είδος δημοψηφίσματος ως προς το πρόσωπο του νέου ηγεμόνα και στις 24 οι εκλογές για την ανάδειξη των πληρεξουσίων του λαού. Στις 10 Δεκεμβρίου συνέρχεται στην Αθήνα η Β' Εθνοσυνέλευση, στην οποία πλειοψηφεί η παράταξη του Βούλγαρη.
Στις 22 Ιανουαρίου 1863 κατακυρώνεται η έκπτωση του Όθωνα και της δυναστείας του και αναγγέλονται τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος.
Νικητής, με σημαντική υπεροχή, είναι ο πρίγκιπας Αλφρέδος της Αγγλίας - γιος της Βικτωρίας - με 250.000 ψήφους (έναντι 13.000 όλων των άλλων αντιπάλων του)”.
Σημειώνεται ότι κατά το δημοψήφισμα αυτό, ο μετέπειτα βασιλιάς Γεώργιος Α', πήρε μόνο 6 ψήφους, ενώ ο έκπτωτος Όθωνας πήρε 1. Βρέθηκαν — τέλος — 93 ψηφοδέλτια υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας.    https://anemourion.blogspot.com/2018/06/1863.html

________________________________________________________________ 

Προηγούμενο ΕΔΩ

  ΕΛEΓΧΟΣ