Είς τήν Έορτήν του Ευαγγελισμού 1
Εύαγγελίζου σήμερον ή γή χαράν μεγάλην.
Σάρκα θνητήν ένδύεται ό βασιλεύς τής γής.
Είς τόν υίόν τής θλίψεως ό πλαστουργός άγκάλην
Πλήρη έξέτεινε στοργής.
Φρυάσσουν τά Ταρτάρεια βασίλεια τής φρίκης,
Ένώ τό κρίνον έκλαμπής ό Γαβριήλ κρατών,
Σημείον άνεγέρσεως, φαιδρότητος καί νίκης
Εύαγγελίζει τον Χριστόν.
Εύαγγελίζει τόν Χριστόν. Λαοί τής γής χαρήτε
Όσοι άλύσεις φέρετε είς εύγενή λαιμόν
Κ' είς τής τιμής τό στάδιον στενάζετε, μοχθείτε.
Παύουν οί χρόνοι τών κλαυθμών.
Μορφήν ό κόσμος άλλαξεν, οί θρόνοι καταπίπτουν
Ώς τείχη έτοιμόρροπα, ώς πύργοι παλαιοί.
Άτιμασμένοι, έντρομοι, ύπόζυγοι δέν κύπτουν,
Δέν κύπτουν πλέον οί λαοί.
Προσφέρει είς τήν Μαριάμ ό Γαβριήλ τό κρίνον,
Καί χαίρε, λέγει, ό Θεός, παρθένε, μετά σού.
Κ' ή λάμψις τών άπείρων του άπήστραπτεν άκτίνων
Ώραιοτέρα άνθρακος, σαπφείρου καί χρυσού.
Μέτ' άγωνίας ήκουσε τό χαίρε του ή κόρη,
Καί τού Θεού τήν εύνοιαν ή άμωμος άμνάς,
Ή άσπιλος νά φαντασθή παρθένος δέν είμπορεί.
Τρόμος κατείχε κ' έκπληξις τάς φρένας τάς άγνάς.
Άλλ' ό Θεός ένέκρινε, τίς θέλει άντιτείνει ;
Ό,τι αυτός έπρόσταξεν, αύτό άς τελεσθή,
'Υπέλαβεν ή Μαριάμ έν ταπεινοφροσύνη.
Δι' Εύας νέας έπρεπεν ή πλάσις νά σωθή.
Έσώθη. Είς τού Γαβριήλ τό χαίρε ή γή χαίρει.
Άπό τού χάους τής νυκτός τών πρώτων ίδεών
Τήν σκυθρωπήν της κεφαλήν ή άνθρωπότης αίρει.
Άνθρωπον βλέπει τόν Θεόν.
Ώ χαίρε ! έγνωρίσαμεν ύπέρ τόν κόσμον όλον
Τήν ύψηλήν άξίαν σου οί Έλληνες ήμείς
Όπόταν τό έλεύθερον μάς είδες πυροβόλον
Ύπέρ νά έκκενώσωμεν πατρίδος καί τιμής.
Ήμέραι τής εύκλείας μας έπιστραφήτε πάλιν.
Τό στήθος μου φλογίσατε φεύ ! πρό πολλού νεκρόν.
Έμπρος μου έκτυλίξατε τήν Τουρκομάχον πάλην
Κάν είς πανόραμα μικρόν.
Έκεί είς τά άπόκρημνα τής Θεσπρωτίας όρη
Τών ίεράκων σύντροφοι καί τών σταυραετών
Προτείνουν δόρυ άνδρικόν, ελευθερίας δόρυ,
Οί άλκιμοι βραχίονες τών σκύμνων Σουλιωτών.
Είς τού Σουλίου τά βουνά άνέτειλεν ό Έλλην
Φιλότιμος, φιλόπατρις, άπτόητος ώς πρίν,
Τού αίσχους τήν νυκτερινήν διέλυσε νεφέλην
Μέ κεραυνόν βαρύν.
Άνδρι' άφόβων γυναικών τόν τύραννον προσβάλλει.
Πώς πολεμούν άπόλεμος έδίδαξε γυνή,
Καί έκτακτον μετέωρον έπί τών βράχων πάλλει
Γυνή 'ρομφαίανεύγενή. 2
Είς τρομερά πυρίτιδος 'η Δέσπω νέφ' ύψούται.
Κρατήρ' άνοίγει φονικόν ή φοβερά της χειρ.
Μέ τούς τυράννους καίεται, άλλά δέν ταπεινούται.
Δέν παραδίδει τ' όπλον της ή μόνον είς τό πυρ. 3
Καλόγηρος άτρόμητος τό Κούγκι μεταβάλλει
Είς τρομερόν ήφαίστιον φλογών καί κεραυνών,
Κ' έν τή μιά τήν κύλικα, τό ξίφος έν τή άλλη
Κρατών, λαμπρόν μετέωρον κοσμεί τόν Ούρανόν. 4
Μυστηριώδης άστραπή τά πνεύματα φωτίζει
Κ' είς τάς καρδίας άγνωστον έμβάλλει όργασμόν.
Ό τεθλιμμένος χαίρεται, ό άνελπις έλπίζει,
Κ' αίσθάνεται έκλείποντα τόν πρώην μαρασμόν.
Άπό τό Βελιγράδιον μέχρι Μαλέ' άσθμαίνον
Τό γένος τόν άφόρητον ταράττει χαλινόν,
Καί τήν στιγμήν τήν ένδοξον τής πάλης περιμένον
Άκούει τό γλυκύμολπον σκιρτών έωθινόν.
Δεύτε, ό 'Ρήγας έψαλλεν, ώ παίδες τών Έλλήνων,
Τά όπλα άναλάβωμεν έκδικηταί βαρείς.
Είς τήν παρθένον έδιδεν ό Γαβριήλ τό κρίνον,
Καί έκθαμβος τόν ήκουεν ή Μαριάμ πατρίς.
Έλλάς μου, δέν σ' έπρόφθασα είς τού σταυρού τά πάθη.
Εύδαίμων έγώ έμελλον νά σέ ίδώ φαιδράν,
Καί γλώσσ' άλκίφρονος πατρός τό τέκνον του νά μάθη
Πώς τόσην άπεβάλομεν αίσχύνης συμφοράν.
Καί όμως ήρκ' ή στέρησις τών συγγενών μου όσα
Δέν είδον, δέν έγνωρισα νά φαντασθώ μικρόν.
Τετράς εύτόλμων άδελφών έκδίκησιν διψώσα
Είς φόνους εύρε κ' αίματα τόν θάνατον πικρόν.
Έκ τής κονίστρας τών φλογών, τών φόνων, τών αίμάτων
Ό πέμπτος μόνος έμελλε μονόχειρ νά σωθή.
Φεύ ! ίνα ίδή γενεάν ό τάλας έκτρωμάτων,
Καί τόσον αίμα μέ χολήν πικράν νά πληρωθή.
Τά πάντα έθυσίασεν είς τον βωμόν τού γένους.
Ήρήμωσε τόν οίκόν του, κ' ή γλαύξ ήδη θρηνεί
Είς τοίχους καταρρέοντας κ' έγκαταλελειμμένους.
Όπίσω του δέν άφησε κανένα συγγενή.
Έκ τής καμίνου έσωσεν τόν μέγαν άρχηγόν του
Όταν έν Λάλα δίδυμος τόν έκαμψε πληγή,
Καί όταν είς τό Ναύπλιον τό 'ρεύμα τών έχθρών του
Τήν στέγην του έκύκλωσε έν λύσση καί οργή. 5
Έμόχθησεν, έμόχθησεν έν μάχαις καί είρήνη
Καί τάς πληγάς του έντιμον έφρόνει άμοιβήν.
Κ' έν ψάθη θνήσκων άφησε τά τέκνα του έν πείνη
Χωρίς κατά τού έθνους του ν' άρθρώση συλλαβήν.
Άλλ' άς παρέλθουν μάρτυρες αύτοί εύλογημένοι,
Δέν θέλω όχι σήμερον έν δάκρυ νά χυθή,
Άλλ' εύθαρσής ύπό φλογών μεγάλων καιομένη
Ή νεολαί' άνθάμιλλος τών πάππων νά δειχθή.
Ή δάφνη είς τά αίματα βλαστάνει τών μαρτύρων.
Τό αίμα έχει θέμελον ή έθνική τιμή.
Τό θάρρος έκ τής κόνεως τά έθνη άνεγείρον
Μ' αίματωμένον στέφανον τόν κρόταφον κοσμεί.
Όπου πατήσης κόκκαλα, όπου πατήσης τάφοι.
Ίδού ό,τι άπέμεινεν ή πρώτη γενεά.
Έτάφησαν οί πρόγονοι κ' ή δόξα έξετάφη.
Διέβη τών μεγαλουργών άνδρών ή στρατιά.
Έξέλιπεν, άλλ' ή πατρίς ήτοίμασε τήν νέαν,
Μέ γάλα τήν άνέθρεψεν έλεύθερον, άγνόν.
Είς τον υίόν προσέφερε τής δόξης τήν σημαίαν,
Υίόν πατέρων εύγενών.
Είς τόν υίόν τού μάρυρος τό νέον μέλλον κείται.
Τρείς σπιθαμαί άγόνου γής δέν είνε ή πατρίς.
Κοπείσ' άσπλάγχως καί μελών καί κεφαλής στερείται,
Τόν Πίνδον καί τόν Όλυμπον θλίβει ζυγός βαρύς
Βαρύς ζυγός τήν ένδοξον τού Άλεξάνδρου χώραν,
Όθεν οί κοσμοκράτορες έξέβησαν στρατοί.
Ύπό θανάτου φαίνεται ύπνούσα μανδραγόραν
Ή Γή, ήν Δύσις καί Βορράς μάς διαμφισβητεί. 6
Αί νήσοι κλαίουν δέσμιοι, αί κόραι τού Αίγαίου.
Ή ύπερήφανος θρηνεί πατρίς τών ίπποτών,
Ή νήσος τής περιπαθούς Σαπφούς καί του Άλκαίου,
Δύο μεγάλων ποιητών. 7
Δούλη στενάζ' ή εύτολμος πατρίς τών Κορυβάντων,
Όπου τό 'ρόδον φύεται καί ή έλαι' άνθεί.
Παλαίστρ' άγώνων φονικών καί εύκλεών συμβάντων
Είς μάτην φεύ ! άνθραγαθεί. 8
Ή χώρα όπου ένδοξος ποτέ ηύτοκρατόρει,
Προπύργιον Έλληνισμού έν τή Άνατολή,
Ή γενεά τών Κομνηνών καί όπου όδοιπόροι,
Κατέλυσαν οί μύριοι, τού κόσμου άπειλή,
Ό Πόντος κύπτει τό λαιμόν είς τών δεσμών τό βάρος,
Καί ούδεμί' άκούεται φωνή άρρενωπή.
Μόνος άστραπτει τηλαυγής τών ναυαγούντων φάρος
Ή πρός τά γράμματα 'ρόπή.
Τής Ίωνίας βέβηλος πνοή τ' άνθη μαραίνει,
Καί έπί δούλων τάς λαμπράς ό Φοίβος έξαντλεί
Άκτίνάς του ! Τήν εύγενή φυλήν πιέζει ξένη,
Ήν λαίλαψ είς τάς χώρας μας διέσπειρε θολή.
Αίματωμένην άλυσιν είς εύγενή λαιμόν
Ό ύπερήφανος φορεί λαός τής Έπτανήσου,
Έκείνος όστις έχυσε τό αίμα μεθ' ήμών
Συμπάσχων έπί τής ξηράς καί έπί τής άβύσσου.
Άλλ' όχι τάς άδίκους του άλύσεις θ' άποσπάση.
Τό τέκνον είς τήν μητρικήν στοργήν θ' αποδοθή,
Άρκεί στιγμήν ό τρυφερός παλμός νά μή κωπάση,
Ή άνδρική εύστάθεια τά πάντα κατορθοί. 9
Έλευθερίας έπεσε τής γής ό πλάστης μάρτυς,
Εύηγγελίσθη ύπαρξιν άδούλωτόν ή γή,
Τών άπεχθών άλύσεων ό Γαβριήλ άντάρτης
Μέ θείον εύαγγελισμόν τήν γήν φωταγωγεί.
Έκείνος τούς πατέρας μας ένέπνευσε φανείς
Ν' άναπετάσουν εύτολμοι άνταρτριαν σημαίαν,
Κ' ένώ δέν έφαντάζετο τόν΄Έλληνα κανείς
Νά ύπερβή έτόλμησε τήν δόξαν τήν άρχαίαν.
Τό λάβαρον τής έθνικής τιμής κατησχυμένον
Τής άτελούς έκόσμησε Σελήνης τήν χαράν,
Καί μάρτυς μεγαλόψυχος πληρών τό πεπρωμένον
Ό Κωνσταντίνος έκλειε τής δόξης τήν σειράν.
Ζωής σπινθήρα έρριψεν 'ο λύχνος τελευταίον
Καί ή σκιά τής ζοφεράς κατέπσεν νυκτός.
Τό λάβαρον τής πίστεως δέν έκυμάτει πλέον.
Είς αίματα έτέρπετο κατακτητής φρικτός.
Παντού σιγή καί θάνατος ή όδυρμοί καί θρήνοι.
Ώς μήτηρ είς τό φέρετρον παιδίου της ή γή
Τόν σκοτισθέντα ήλιον τής δόξης της έθρήνει,
Τίς έλεγε πώς ό σβεστός κρατήρ θά έκραγή ;
Άλλ' έξερράγη, μεταξύ πτωμάτων κ' έρειπίων
Τό λάβαρον άνύψωσεν ό Παλαιών Πατρών,
Καί τήν άραν μέ δέησιν έλευθερίας λύων
Διέρρηξε τήν άλυσιν άτίμων ήμερών.
Έλευθερί' άντήχησεν ή θάνατος κ' έσείσθη
Έκ θεμελίων έκπληκτος όλόκληρος ή γή.
Τό μέλαν παραπέτασμα τού μέλλοντος έσχίσθη,
Καί τούς νεκρούς άνέστησεν ή εύγενής κραυγή.
Άπόλεμοι, 'ρακένδυτοι, γυμνοί καί πειναλέοι
Ό έπονείδιστος γκιαβούρ, ό άτολμος 'ραγιάς
Κατά στιφών τρομακτικών άτρόμητος παλαίει,
Άνάπτει ένθους πανταχού μαχών πυρκαϊάς.
Τό άροτρον ό γεωργός είς σπάθην μεταβάλλει.
Ό ίερεύς τό 'ράσον του άφίν' είς τόν ναόν
Καί εύτολμος πολεμιστής είς τήν παλάμην πάλλει
Τό ξίφος τό φθοροποιόν.
Είς τό Βαλτέτσι τρόπαια έγείρει ό Σταυρός
Οί σκύμνοι των Λακωνικών κατατροπούν όρέων
Τόν βαρυσίδηρον στρατόν, κ' ύποχωρεί αίσχρώς
Ό σπείρων φρίκην πανταχού, ό τρόμον σπείρων λέων. 10
Είς Έρεσσόν έν δίκροτον ώς κήτος φρικαλέον
Τάς μικροπρώρους λέμβους μας ένώ καταγελά,
Έν ευτολμον πυρπολικόν φιλεκδικον έκπλέον
Ώς όφις είς τόν τράχηλον έλέφαντος κολλά.
Ή φλόξ φρικώδης ήναψεν, οί Ουρανοί βροντώσιν,
Ό κόσμος άκτινοβολεί, φρυάττουν τά νερά.
Ήμίκαυστοί οί τύραννοι νά φύγουν κοπιώσιν.
Άλλά τής έκδικήσεως τούς καίουν τά πυρά.
Πού σείς πρωτοπαλήκαρα έκρύφθητε τής Λάλας ;
Χαράν τό αίμα είχετε, τόν φόνον παιδιάν,
Μητέρων νά άνοίγετε έτέρπεσθε άγκάλας
Μέ μάχαιραν φθοροποιάν.
Ένώπιόν σας έκλινε δειλήν τήν κεφαλήν,
Δουλοπρεπής τούς πόδας σας ό Έλλην κατεφίλει
Καί σείς έδεκατίζετε τήν άτολμον φυλήν,
Άλλ' άνηγέρθη σήμερον έκ τής σποδού όργίλη.
Τίς έν τώ μέσω τού πυρός, έν μέσω τών αίμάτων,
Έν μέσω τών άλαλαγμών καί τών βλασφημιών
Τήν μανιώδη άπωθεί όρμήν τών καθαρμάτων,
Νίκη ή θάνατος βοών ;
Ώ σέ γνωρίζω εύγενής καί εύτολμος καρδία,
Τιμή τής γενετείρας σου, τού γένους μας τιμή !
Έν μάχαις ήσο ένσαρκος, Άνδρέα, ή άνδρία,
Έν πάση ήσο σύνεσις σωζόπολις στιγμή. 11
Τού Σπαρτιάτου μάρτυρος άνθάμιλλος γενναίος
Ό Διάκος τών Θερμοπυλών κατέχει τά στενά.
Είν' ό βραχίων του βαρύς ώς μύδρος φρικαλέος,
Τού Λεωνίδα τάς ήχούς ό φόνος έξυπνά.
Τού όβελού άτάραχος τήν φρίκην δοκιμάζει,
Άτρόμητος αίσθάνεται τήν λύσσαν τών φλογών,
Καί ψάλλει, ένώ καίονται αί σάρκες του καί στάζει
Είς τήν πυράν ώς έλαιον τό αίμα τών πληγών.
Μέ τά αρχαία αίματα ήνώθησαν τά νέα.
Έπί όστών έπάτησαν οί τύραννοι διπλών.
Πλήν φονικόν άπήντησαν θεόν τόν Όδυσσέα
Κ' έσπάρησαν τά χώματα έκ χαύνων κεφαλών.
Όποίος, τότ' εύφρόσυνος, πόσον ώραίος βίος !
Άπό τής μάχης νικητής τάς φλόγας έξελθών
Ό Όδυσσεύς άρματωλός άδάμαστος, άνδρείος
Χορόν έν μέσω έστησε πτωμάτων παμπληθών.
Έν παλικάρι εύτολμον δέν λάμπ' είς τον χορόν του,
Είς τής πατρίδος τόν βωμόν έθυσιάσθη είς.
Πλήν τετρακόσιοι νεκροί τιμούν τόν θάνατόν του,
Εύδαίμων ! μάρτυς έπεσε τού γένους εύκλεής.
Χορεύσατε, χορεύσατε άρματωλοί γενναίοι,
Ώραίοι ώς οί έρωτες κ' έγώ σάς τραγουδώ,
Ό οίστρος όστις σήμερον τά στήθη μου έμπνέει
Τά όπλα σας έδόξασεν είς τήν Γραβιάν έδώ.
Δέν κύπτει πρό τών δυνατών δουλοπρεπή αύχένα.
Τήν έλευθέραν λύραν μου έμπνέει ή πατρίς,
Αύτή, ήτις τά τέκνα της πτωχά, άτιμασμένα
Είς μάχας δόξης έφερεν έκδικητάς βαρείς.
Άν, Πίνδαρε, τό ύψος σου μέ θάμβος άτενίζω,
Στρουθός έγώ άπέναντι μεγάλου άετού,
Άλλ' άντ' άργύρου εύτελούς δέν άπαθανατίζω,
Άνώτερός σου, όνομα άδόξου δυνατού.ιστορίας,
Ύμνών νεκρούς τούς ήρωας τής νέας ίστορίας,
Είς μνήματ' άνεπίγραφα τό βήμά μου πλανών,
Πύρ νά έμβάλω έθνισμού ζητώ είς τάς καρδίας,
Τό έσβεσμένον φρόνημα ν' άναψω τών φρενών...
Δέν παύει, τρέχει πάντοτε μέ πτέρυγας άνέμου,
Τά ίχνη τών Όθωμανών ό Όδυσσεύς ζητεί.
Φρικτόν παρά τήν Άμφισσαν έκρηγνυνται πολέμου
Ήφαίστιον, συγκρούονται άντίπαλοι στρατοί.
Τρόπαιον νέον, θρίαμβος τών Τουρκομάχων νέος
Ή 'Ρούμελ' ύπερήφανον έγείρει κεφαλήν,
Οί Τούρκοι φεύγουν, άσυλον όμως ζητούν ματαίως,
Τού Πανουργιά δέν φεύγουσι τήν φονικήν βολήν.
Ή Τρίπολις πρωτεύουσα τής Πελοπείας νήσου,
Ή Τρίπολις άνίκητος τυράννων προμαχών,
Ίλιον νέον, θησαυρούς μακρούς έγκλείων Κροίσου,
Τών έθνικών τήν δύναμιν περιφρονεί λογχών.
Άνδρείως άγωνίζεται τό βάρβαρον στοιχείον.
Έκ τών τοιχών κυλίονται θανάτου κεραυνοί.
Άλλά μοχθεί, δέν κάμπτεται ή τόλμη τών άνδρείων.
Παλαίει, τήν άντίμαχον ίσχύν καταπονεί.
Τά τείχη πίπτουν, πίπτουσιν οί πύργοι καί ή πόλις.
Άγωνιώδεις άντηχούν θνησκόντων στεναγμοί.
Διά νυκτός πύρ μαίνεται καί δι' ήμέρας όλης
Ό σίδηρος δέν ήρεμεί.
Ήφαίστιον τάς φλόγας του μέχρι νεφών ύψόνει
Καί μεταβάλλ είς κόλασιν τήν φοβεράν σκηνήν.
Οί φοβεροί όλολυγμοί, οί στεναγμοί, οί πόνοι
Παρίστων τής Κολάσεως τά βαθή τ' άχανή.
Μέγα μαχών πανόραμα καί δόξης ή Έλλάς !
Τίς δύναται τά τρόπαια, τάς νίκας νά μετρήση ;
Όποίος είς τάς δέκα του ό Ίστρος έκβολάς
Όταν άκτίς άνοίξεως τούς πάγους διαλύση,
Τοιούτος κάτω έρρευσεν όρμητικός, όργίλος
Ό Δράμαλις καταστροφήν καί αίματα διψών,
Ό Έλλην φεύ ! έκραύγαζον θά έπανέλθη είλως,
Μάτην τά όπλα έδραξε, τό λάβαρον ύψών.
Τρείς έρρευσαν μαινόμεναι τυράννων μυριάδες,
Αί πέτραι έσπινθήριζον είς πέταλα όργής,
Έκ τών πυκών χρεμετισμών άντηχούν αί κοιλάδες
Τρομακτική κατέβαινε πολέμου καταιγίς.
Τίς θέλει είς τήν θέαν των χριστιανός προβάλει ;
Ό Έλλην άποκρίνεται "ό εύτελής 'Ραγιάς",
Κ' ίδού άνοίγει τρομερά νέων αίμάτων πάλη,
Καί ή Έλλάς λαμπρύνεται είς νέας Πλαταιάς.
Προσέλθετε, προσέλθετε οίκτίρμονες τού γένους,
Μετρήσατε τά πτώματα τών λυσσωδών στρατών,
Τούς ποταμούς τού αίματος καί τούς τραυματισμένους,
Οί άπιστοι έπλήρωσαν τόν μαύρον Κωκυτόν.
Είς σέ, ώ κλεπτ' άτρόμητε, ή πρώτη δοξ' άνήκει,
Κολοκοτρώνη, σέμνωμα τού γένους καί τιμή,
Ώς εύπειθής θεράπαινα σέ ήκολούθ' ή νίκη,
Κ' έν πίστει όλ' ήτένιζον είς σέ οί όφθαλμοί,
Σύ μάστιξ άδιάλλακτος τού άπηνούς βαρβάρου
Όστις νά σβέση ένδοξον έμόχθησε λαόν,
Καί δίκην έπλημμύρησεν όρμητικού χειμάρρου
Είς τών θεών τό τέμενος έμπαίζων τόν θεόν,
Ήγρύπνεις άκατάπληκτος σέ κλέπτης είς τά όρη,
Τήν εύκλεά άνάστασιν τού γένους μελετών.
Ήλθεν έκείνος ό καιρός έβρόντησε τό δόρυ,
Ό Άρης κάτω σέ καλεί τό τύμπανον κροτών,
Κοσμείς τό μέγα στάδιον διά λαμπρών τροπαίων,
Είς τήν φωνήν σείεται του Πέλοπος ή γή,
Κ' αίσθάνεται κυκλοφορούν έντός της αίμα νέον,
Καί είνε Νίκ' ή Θάνατος ή μόνη της κραυγή.
Είργάσθ' ύπό τήν σπάθην σου ή Τουρκοφάγος σπάθη
Τού άνικήτου άρωος τής Σκάλας τής Κακής.
Μικρά δέν κατεβίβαζον τό φρόνημα του πάθη,
Άλλ' ήτο πόθος, σκέψις του τό γένος διαρκής.
Είς τής τιμής τό στάδιον μέ άετού έπέτα
Πτερά, όπου ό κίνδυνος, έφαίνετο έκεί.
Μέ κεραυνούς τόν τύραννον όλέθρου έχαιρέτα,
Καί ήρως άνεδείκνυτο έν πάση συμπλοκή.
Μεγάλ' ύπέρ τόν Δούναβιν λαίλαψ μαχών ένσκήπτει
Καί τό θηρίον έντρυφών είς αίμ', άνησυχεί,
Στρέφει φλογώδεις όφθαλμούς, κραυγήν μανίας 'ρίπτει,
Καί είς τού Ίστρου 'ρίπτεται τά 'ρεύματα ταχύ.
Τόν βρυχηθμόν του ήκουσε περίτρομος ή Δύσις
Κ' έπαραμέρισ' άνοικτήν άφίνουσα όδόν.
Άλλ' άταρβής περιφρονεί τούς βρυχηθμούς τής λύσσης
Ό Ύψηλάντης θύελλαν πολέμου κυλινδών.
Αύτός τό πρώτον έρριψε τουφέκι τής τιμής
Καί πρώτος τήν άπτόητον έπτόησε Τουρκίαν,
Καί τής λαμπράς κατέθηκεν αύτός οίκοδομής
Τόν λίθον μέ τήν χείρά του ένθουσιών τήν μίαν.
Δεσμώτης πικρόν έκλεισεν είς τήν Αύστρίαν βίον,
Τών μόχθων, τών όνείρων του δέν είδε τήν Σιών,
Ό Προμηθεύς είς Καύκασον άλυσοδέθη κρύον,
Διότ'είς δούλους έρριψε τήν φλόγα τών θεών,
Κ' έφλόγισε κ. ένίσχυσε τά κεκμηκότα στήθη,
Κ' είς τήν σημαίαν έχυσε φως νέον τού σταυρού,
Χείρ βέβηλος Αυστριακού νά κόψη ήδυνήθη
Τού άετού τάς πτέρυγας χάριν έχθρού σκληρού,
Ό άσεβής, τού Μιναρέ προπύργιον έφάνη,
Τήν ίεράν προσέβαλε σημαίαν τού Χριστού,
Ώς άρκτος όρεσίτροφος είς τλην φωνλην έμάνη
Τού Έλληνος άγωνιστού.
Άλλ' άτιμώρητον ποτέ τό έγκλημα δέν μένει,
Ό Λομβαρδός τόν άτιμον άπέσεισε ζυγόν,
Τού Γαριβάλδη τήν φωνήν ό Βενετός προσμένει,
Όπλίτης άνυπόμονος πρός πόλεμον όργών.
Ή Ουγγαρία σείεται ώς λέαινα όργιλη,
Τάς δουλικάς άλύσεις της νά κόψη άπειλεί,
Άνοίγει φιλελεύθερα ό Πολωνός τά χείλη,
Γλώσσαν πατρώαν όμιλεί.
Άλλ' εύθαρσείς θά θραύσωσιν έκείνοι τάς άλύσεις,
Τό αίσχος θ' άπορρίψωσι, θ' λαναστηθούν αύτοί
Άλλά ένώ θ' άγάλλεται άδούλωτος ή Δύσις
Είς τόν λαιμόν τού Έλληνος ό Τούρκος θά πατή ;
Ώ Όθων, είς σέ κρέμαται τό μέλλον, μή θελήσης
Ή γή ήτις σ' έκάλεσε νά τήν έγκολπωθής,
Νά βασιλεύσης έπ' αύτής καί νά τήν κυβερνήσης,
Μή, βασιλεύ, καταδεχθής,
Όκνή ύπό τά σκήπτρά σου νά κλαίη, νά στενάζη
Τών ύψηλών της ίδεών φανού έκτελεστής,
Είς τά πεδία τών μαχών ή δόξα σέ φωνάζει.
Είς τήν ίσχύν τών όπλων μας μή, Όθων, δυσπιστής.
Όπλίσου καί συνόπλισον τά τολμηρά τής πλήθη,
Όχι έδώ τόν θρόνον της δέν έχει ή Έλλάς,
Είς έρειπίων θέατρον οίκτρόν δέν μετεβλήθη,
Άπείρους δέν προσέφερε υίών της κεφαλάς,
Διά νά λάβη ύπαρξιν δύο άγόνους βράχους
Καί μία φούκτα άλαζών νά έλευθερωθή.
Τούς τολμηρούς συνάθροισον έγγύς σου Τουρκομάχους,
Είς τής πατρίδος τήν φωνήν κανείς δέν άπειθεί.
Ποία χαρά ! άν αύριον ή λύρα μου τολμήση
Νά ψάλη κατορθώματα τής δόξης σου λαμπρά,
Άν τόν μεγάλον Όλυμπον τό βήμά σου κλονίση
Καί τών θεών του κύκλω σου συνέλθ' ή άγορά !
Άλλ' ίσως πόθος άκαιρος ποιητικής καρδίας,
Έλπίς χρυσή προτρέχουσα καιρών καί γενεών.
Τίς οίδε πόσας πέπρωται νά πίωμεν πικρίας
Πρίν τήν μεγάλην ίδωμεν τών πόθων μας Σιών ;
Άλλά ένώ τόν έθνικόν διθύραμβον τονίζω
Καί καίει πύρ τάς φρένας μου γενναίον, ίσχυρόν,
Ένώ μ' έλπίδων όνειρα ώραίον μέλλον κτίζω,
Πού τών θριάμβων άφησα τόν εύκλεά καιρόν ;
Τού Δράμαλ' ή καταστροφή δέν ήτο τελευταία,
Ό φόνος δέν έξήντλησε τόν άθλητήν στρατόν,
Αί μάχαιραί μας αίματα διψούν τυράννων νέα
Τό όνειδος νά πλύνωσι τών δουλικών έτών.
Ώ βλέπω μέ τον φλογερόν δαυλόν είς τάς παλάμας
Τόν Ψαριανόν πυρπολητήν τής Χίου άντίκρυ
Καλύπτουσι καί θάλασσαν και γήν τά τρόπαια μας,
Έν μεσ' ό ήρως τών φρικτών δικρότων προχωρεί.
Δέν ήτο τρομερώτερος ό Άγγελος τού τρόμου
Όστις έν μέσω τής νυκτός μέ σπάθην φλογέραν
Τά βρέφη έθανάτωσε, τά βρέφη τού άνόμου
Όστις σκληρός τού Άβραάμ έρήμου τήν σποράν.
Φρικώδες όλοκαύτωμα ή ναυαρχίς άνάπτει,
Βροντούν τών τηλεβόλων της φρικτοί οί κεραυνοί,
Γή, θάλασσα καί ούρανός φεγγοβολεί, άστράπτει,
Άλλάχ, άλλάχ ό δήμιος τής Χίου έκφωνεί !
Άλλάχ, άλλάχ ! δέν βοηθεί ό πλάστης τούς φονείς,
Φρικώδες κείνται σπάραγμα ή Κάσος καί ή Χίος.
Ώς άγριοι έσπάραξαν παιδία καί γονείς
Νά σπαραχθώσιν έπρεπε οί δήμιοι άγρίως.
Τών ηδονών τά όργια, τής τέρψεως τό δείπνον
Φρικώδης διαδέχεται όλέθρου συμφορά.
Καί τού ποτού τόν νήδυμον τρέπ' είς θανάτου ύπνον,
Καί τής Στυγός τά ρεύματα πληροί τά φοβερά,
Πληροί πτωμάτων 'ρυπαρών, αίματηρών τεράτων.
Ό τελευταίος'ρογχασμός ήχεί τού Καραλή.
Μέ κεκομμένα τά νεφρά κατέρχεται φρυάττων
Όπου οί άλλοι γοερά θρωνούν άμαρτωλοί.
Ώ ποίος ένθουσιασμός, όποίος ζήλος τότε
Κατείχεν όλων τάς ψυχάς γενναίος, εύγενής !
Οί πρώην δούλοι εύτολμοι τής δόξης στρατιώται
Άντεκδικούντο τούς φονείς.
Όλ' ή Έλλάς έκαίετο καί έσιδηροφορεί,
Ό Όλυμπος, ό Κίσσαβος, ή Ίδη πολεμεί,
Μαχών μεγάλων τρόπαια ύψόνονται τά όρη,
Στεφάνους δρέπει ύωηλούς ή έθνική τιμή.
Ώς λαίλαψ καταστρεπτική ό ήρως τού Σουλίου
Ό Μάρκος νύκτιος πατεί τόν Σκοδρινόν στρατόν,
Φιλόπατρις έκδίκησις τάς φρένας του ήγρίου,
Πυκνά έζήτει σφάγια ώς άετός πετών.
Ώς λέων όστις άφοβος είς λύκων ποίμνην πίπτει
Καί σκάπτει καί κρεωκοπεί τά έχθρικά πλευρά
Καί μέ νεκρούς καί αίματα τό έδαφος καλύπτει,
Φρικώδους διαβάσεως σημεία τρομερά,
Ό Μάρκος ούτως έπεσε, φρικτότερος άκόμα,
Εύφραίνει τήν γενναίαν του μέ αίματα όργήν
Καί πρίν άνοίξη ό έχθρός τό έτ' ύπνώτον όμμα
Τό κλει' ύπό τού ξίφους του τήν έυστοχον πληγήν.
Μέ τούς όδόντας χίλιοι νεκροί τήν γήν δαγκάνουν,
Χιλίους κάτω έρριψεν άπίστους ό Σαμψών,
Κρυσταλλωμένοι φρίττοντες οί δήμιοι μανθάνουν
Ότι ό Έλλην άναζή έκδίκησιν διψών.
Τούρκοι, φωνάζει άφοβος τών θαλασσών ό Άρης
Δαυλόν προτείων φλέγοντα είς δίκροτον βαρύ,
Καί είς τήν Τένεδον έδώ σάς καίει ό Κανάρης
Αυτός, όστις σάς έκαυσε τής Χίου άντικρύ.
Καί άλλο όλοκαύτωμα καί άλλαι χιλιάδες
Όθωμανών έκαίοντο, καθάρματα τής γής,
Καί άλλαι μεγαλοπρεπείς έφώτιζον λαμπάδες
Τά νέα άθλα τής όργής.
Έν μέσω τής πυρκαϊάς έργάζετ' άκαμάτως
Μέ χείρα καί διάνοιαν άνήρ μεγαλούργος,
Τού Βυζαντίου ό κλεινός βλαστός Μαυροκορδάτος,
Πολιτικός πολύμητις καί άμα στρατηγός.
Πρός τάνω πρός τήν Ήπειρον τό πύρ διοχετεύει,
Μέχρι τών Μαύρων έφθασε Βουνών ή άστραπή,
Είς θάμβος μεταβάλλεται τής Δύσεως ή χλεύη
Καί παύ είς έργ' άθάνατα σκληρώς ν' άμβλυωπή. 13
Δέν είχε τήν ευγένειαν αυτός τού γένους μόνη,
Καπνόν όστις ήλίθιον έγκέφαλον πληροί,
Άλλά καρδία εύγενής τού βίου τήν 'ραστώνην
Μέ καταιγίδων στάδιον άντήλλαξε βαρύ...
Τό Μεσολλόγγι κεφαλήν αποστασίας αίρει,
Τό Μεσολόγγι συγκεντροί τήν έθνικήν τιμήν,
Κτυπά άντικτυπούμενον άφ' όλα του τά μέρη,
Φράσσει μέ σάρκας καί όστά τήν έχθρικήν όρμήν.
Είς τούς άπτώτους πύργους του ώραία κυματίζει
Μέ αίματα μαρτυρικά βαμμένη ή σημαία μας,
Ώραίος φάρος ζηλωτόν ναυάγιον φωτίζει,
Έκεί ή μεγαλόψυχος παλαίει νεολαία μας.
Νόσος, λιμός καί χείμαρρος άγρίων πολεμίων
Δέν κάμπτει, δέν καταπονεί τό θάρρος τής φρουράς,
Είναι όλίγον κεκμηκός τό πλήθος τών άνδρίων,
Άλλ' εύτολμον καταφρονεί μυρίας συμφοράς.
Αί βόμβαι πίπτουν χάλαζα, ώς άμμος τά τουφέκια
Καί τά κανόνι' άντιβοούν, βαρέα, τρομερά,
Έδώ αί σάλπιγγες, έκεί βροντούν τά τουμπελέκια,
Λύσσα έκεί, άλλ' έθνική έδώ παραφορά.
Τζαβέλ' άν δέν σ' έδόξασε τό Πέτα είς τό γήρας
Άρκεί είς σέ ή Κλείσοβα, άρκεί ή Άμπλιανή,
Τάς δάφνας έκεί έδρέψας μέ άνικήτους χείρας,
Μέ εύτολμίαν εύγενή.
Όχι έν άφρον κίνημα πολιτικής δολίας
Όνόματα περιφανή νά ρίψη δέν άρκεί,
Άθάνατα είς τάς λαμπράς σελίδας τής άνδρίας,
Λάμπουν άθάνατα έκεί.
Έκείνος όστις έξορμά ώς θύελλα χείμώνος,
Όστις ίδρύει τρόπαια λογχών έκπληκτικών,
Όστις παλαίων άνορθοί τό κλέος τού άγώνος,
Διώκων, σφάζων καί νικών,
Τών έθνικών δέν φαίνεται προδότης αισθημάτων,
Αυτός τό έθνος έπλασε δέν τό έξουδενοί
Υίός άνδρείος κ' ένδοξος πατέρων άθανάτων
Τήν φύσιν του δέν λησμονεί.
Άλλά βραχνόν έξέρχεται τό άσμα τών τροπαίων,
Οί κεκμηκότες ονελυμονες δέν δίδουσιν φωνήν,
Μοί έπιτάσ' ή Μούσα μου νά σιωπήσω πλέον,
Δειλή, τού κόρου τρέμουσα τήν αύστηράν ποινήν.
Αλλ΄ ή πατρίς ώς Άμαζών προβαίνουσα έμπρός μου,
Κτύπ' άφοβος τής λύρας σου μέ λέγει τήν χορδήν.
Άς σ' έμψυχώσ' ή άσβεστος ίσχύς τού έρωτός μου,
Αύτή, ήτις σ' ένέπνευσε τήν έθνική ώδήν.
Θεάτρου άνεπέτασας πρωτοφανούς αύλαίαν,
Καί 'ραψωδός περιβληθείς έσθήτα πορφυράν
Ήρώων νέων γενεάν άτρόμητον, γενναίαν
Νά ψάλης έπεχείρισες μέ τολμηράν νευράν,
Άλλ' ότε τών άλκίμων μου υίών τάς άριστείας
Ήρίθμεις, πρίν τόν στέφανον είς όλους τών Μουσών
Προσφέρης, θέλεις τάς θερμάς νά παύσης μελωδίας,
Νά καταβής τόν Παρνασσόν ;
Πλήν πού τού κεραυνόχειρος ναυάρχου τών Έλλήνων
Τά άθλα καί τά τρόπαια τού Μιαούλη πού ;
Ό Κίμων καί Θεμιστοκλής στόλους βαρείς άισχύνων
Τού γένους μόνον καύχημα δέν είνε τού λοιπού.
Οί στόλοι δέν έξέπληττον τάς άνδρικάς του φρένας,
Μ' έν σκάφος ήγωνίζετο πρός σκάφη έκατόν.
Ναύς έτρεπε τρομακτικάς δι' όλμων ώπλισμένας
Άκαταμάχων καί φρικτών.
Συναθλητής, συνάμιλλος καί ίσος τολμητίας
Είς τής Μυκάλης τάς άκτάς τής Ύδρας ό δελφίν,
Έπί αυτής μαχόμενος, αύτής τής παραλίας
Όπου ό Πέρσης έπαθε φρικτήν καταστροφήν,
Ένόνει μέ τού Κίμωνος τήν δόξαν δόξαν νέαν.
Μέχρι τού Άδου έφθασαν τών όπλων αί βρονταί,
Καί σείοντες ήγέρθησαν τήν περικεφαλαίαν
Οί Περσοκτόνοι μαχηταί.
Τού Πυθαγόρου ή πατρίς τόν τράχηλον άν πάλιν
Είς τάς άλύσεις έκυψεν, άλλά είς τής τιμής
Έμόχθησε τήν πάλην
Δι' άνικήτου πάντοτε καρδίας καί πυγμής.
Άκλόνητος, άπόρθητος τού γένους προμαχών
Τάς άβαπτίστους φάλαγγας ένδόξως κατεπόνει,
Άλλά είς κύκλον πληκτικών όρίων μή τυχών
Περιφανής ύπόδουλος φόρον πικρόν πληρόνει.
Άλλά ένώ τό άσμα μου διέκρινε λιμένα,
Κ' είς τόν ίστόν εύφρόσυνον σημαίαν άνορθοί,
Όποίον πλήθος μαχητών μέ ξίφη γυμνωμένα
Τό βήμα μου άκολουθεί ;
Τής νέας Τροίας χαίρετε, ήμίθεοι μεγάλοι !
Ώ βλέπω τού Μονόχειρος τόν ήρω' άδελφόν
Κτυπά βαρύς, είς τάς ψυχάς φόβον ψυχρόν έμβαλλει,
Τήν Πέτραν βρέχει μ' αίματα είς τήν όρμήν τυφών.
Ό είς τό ξίφος άδελφός ύπέρ πατρίδος σύρει,
Καί εύτολμος τό σύνθημα τής δόξης έκφωνεί,
Τό τελευταίον τρόπαιον ό έτερος έγείρει,
Καί βλέπει στεφανούμενον άγώνα εύγενή.
Οί Κουντουριώται, Άτλαντες, τόν όγκον τού άγώνος
Μακρόν έπ' ώμων φέρουσιν εύπρόθυμοι καιρόν.
Τούς θησαυρούς των χύνουσιν είς τούς στρατούς άφθόνως,
Τού γένους τήν άνάστασιν φρονούντες θησαυρόν.
Τής Καλογραίας ό υίός τόν οίακα άρπάζει
Ένώ οίκτρόν ναυάγιον το σκάφος άπειλεί.
Κατ' άτιθάσσων, φοβερών κυμάτων κοπιάζει,
Άλλά έλπίζει πάντοτε λιμένα άσφαλή.
Έν Άραχώβη τρόπαιον άθάνατον ύψόνει,
Τρισχίλιαι τήν τόλμην του κηρύττουν κεφαλαί,
Φρικωδεστάτη πυραμίς τά όμματα θαμβόνει,
Έκπλύνοντ' έν τώ αίματι αιώνω προσβολαί.
Ή πνέουσα τά λοίσθια πυρκαϊά λαμβάνει
Ζωήν έκ νέου φοβεράν, θερμαίνει προχωρεί.
Τό θάρρος τό πολεμικόν συνέρχεται, αύξάνει,
Παντού παιάνες, άσματα, δεήσεις καί χοροί.
Πρό τού Διστόμου ό Όμέρ, ένδόξου ήφαιστείου,
Τά ώτα στράφει έντρομοςς είς άτιμον φυγήν,
Ένώ έκ τού περικλέους τών Άθηνών φρουρίου
Δοξάζ ' ήρώων άμυνα τού Κέκροπος τήν γήν.
Έν μέσω φοβεράς βροχής πυκών μολυβδόλων
Φιλέλλην Γάλλος τών έχθρών διχάζει τόν στρατόν.
Έν πρωτακούστω, εύγενεί άγών' ύπέρ τών όλων
Τήν δάφνην τήν έπίζηλον ζητεί τών μαχητών.
Σιωπηλός, περίφροντις είς σκέψεις βυθισμένος
Έν μέσω τών μεγαλουργών άνδρών περιπατών
Φλοκάτην άρματωλικήν ό Βύρων ένδεδυμένος,
Έλλάς, Έλλάς μου έκφωνεί τόν πόλεμον ζητών.
Τροπαιοφόρους πανταχού άντάρτας διακρίνω,
Τόν Τσαμαδόν, τόν Βόττασην, τόν Νοταράν έκεί,
Ό Κυριακούλης μέ καλεί έκ νέου νά έντείνω
Τήν λύραν μου, πλήν δι' αύτόν ή λύρα μου άρκεί ;
Ίδού, ίδού μέ στέφανον φλογών τό Ναυαρίνον.
Νομίζεις ό Βεζούβιος έκ νέου έξεμεί
Κατά γειτόνων πόλεων φρικτόν όλέθρου θρήνον,
Παλαίει ό πολιτισμός, τά φώτα, ή τιμή.
Άστράπτει τό Ίόνιον, κλονείται τό Αίγαίον,
Ό κόσμος όλος σείεται, όρθούνται οί νεκροί,
Χειροκροτούν δακρύοντες τό έργον τό γενναίον.
Ή Δύσις ύπερήφανον καθήκον έκπληροί.
Είς φλογερά συντρίμματα ίστών, ίστίων, κάλων,
Είς φοβεράν κολάσεως βροντήν καί κοπετόν,
Είς τέφραν, είς έρείπια, είς στρώματα κοκκάλων,
Χιλίων θάπτει όνειδος ό Κόδριγκτων έτών.
Νικά, νικά τά τέρατα τού Γολγοθά τό ξύλον.
Άγών ού ίσως όμοιον δέν ήκουσεν ή γή
Είς τήν όκνήν άνακαλεί Εύρώπην τών Άρβήλων
Τόν ήρωα κ' είς έντιμον όδόν τήν οδηγεί.
Τό Άγινόρ, ή 'Ράχοβα, ή Τρίπολις, τό Λάλα,
Τό Μεσολόγγ' ή Κλείσοβα, τό Χάνι τής Γραβιάς
Καί τρόπαι' άπαράμιλλα είς γήν καί πόντον άλλα
Τά σίδηρα διέρρηξαν δουλείας στυγεράς.
Ώς είς άνδρείος μαχητής όλ' ή Έλλάς ώρθώθη,
Μέ νίκης ύμνους ήλλαξε τού τάφου τούς ψαλμούς,
Ώς ό Χριστός είς σταυρωτάς λυσσώδεις παρεδόθη,
Ύπέμεινε μαρτύρια, άκάνθας, 'ραπισμούς,
Άλλ' ή Έλλάς μετά νεκρών δέν έπρεπε νά μείνη.
Διά έκείνην έλαβεν άνθρώπινον μορφήν
Καί πρός τήν γήν τό βήμά του ό Λόγος διευθύνει.
Οίκτίρμων τήν άστέρινον όροφήν.
Εύηγγελίσθη δι' αύτήν ό κόσμος τόν Σωτήρα,
Καί δι' ήμών τόν έλαβεν όλη ή γή όμού.
Εύνους, τό Χαίρε δι' ΄ξμας έφύλαττεν ή Μοίρα
Τού θείου Εύαγγελισμού.
Αυτός έζωογόνησε τούς πόθους τών Έλλήνων,
Αυτός τόν δούλον ύψωσεν είς άρχοντος τιμάς.
Έδόθη είς τήν Μαριάμ φαιδρών έλπίδων κρίνον,
Πλήν δι' ελείνας είς Ήμας.
________________________________________________
Παναγιώτης Γ. ΜαταράγκαςΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1.... "Ή παρούσα ώδή έγράφη μακράν τής Έλλάδος κατά το 1861. Έπομένως περιέχει τάς πρό δωδεκαετίας σκέψεις ήμών. Βεβαίως έάν έγράφομεν σήμερον ήθέλομεν πολύ διαφόρως έκφρασθή περί τινών προσώπων καί πραγμάτων, άλλά δέν έθεωρήσαμεν άναγκαίον ούδ' εύλογον νά τό πράξωμεν. Καταλείπομεν τήν εικόνα όποία έξήλθε τών χειρών ήμών είς έποχήν νεανικού ένθουσιασμού καί ώς τοιαύτην ύποβάλλομεν άνέπαφον είς τήν εύμενή τού κοινού κρίσιν"
Ή άνωτέρω σημείωσις έγράφη κατά το 1873 ότε ή παρούσα ώδή ύπεβλήθη είς τον τότε τελούμενον Λυρικόν άγώνα. Εύτυχώς ή δυστυχώς, διότι τούτο έξαρτάται έκ τή διαφόρου έκτιμήσεως τής άποφάσεως τής Έπιτροπής, δέν συμπεριελήφθη είς τά κριθέντα ποιήματα, διότι κατά τήν σοφήν τής Έπιτροπής κρίσιν, είς ήν ούδέν έχομεν ν' άντείπωμεν άφού ύπεβλήθημεν είς αύτήν, άνάγεται μάλλον είς τό Έπικολυρικόν ή Λυρικόν είδος, καί τούτο, διότι κατά το πλείστόν έστιν άφήγησις ποιητική τών μεγάλων τού άγώνος κατορθωμάτων. Άληθώς ή παρούσα ώδή κατέρχεται είς τό διηγηματικόν τού έπους, άλλά ποία έκ τών ώδών τού Πινδάρου, ίνα άναφέρω τόν ύπατον τών λυρικών ποιητών, δέν περιέχει καί διήγησιν σπουδαίου τινός συμβεβηκότος σχετιζομένου πρός τό άντικείμενον τού θέματός του ; Πίθανόν παρ' έκείνω ή διήξγησις νά ήνε ζωηροτέρα, καί νά μή έρπη ώς παρ' ήμίν μέχρι τού πεζού λόγον. Άλλά τό έλάττωμα τούτο μεταβάλλει τήν φύσιν τής παρούσης ώδής, ήτις ήδύνατο νά καταδικασθή, άλλ' ούχί ν' απορριφθή ; Αί κατ' έκείνο τό έτος καί αί καθ' άπαντα τά λοιπά, μη έξαιρουμένων μηδέ τών δύο έκείνων ένιαυτών καθ' ούς ή εύμένεια τών Έλλανοδικών έτίμησε τά ήμέτερα ταπεινά έργα άναξηρύξασα αυτά άριστα πάντων, τά ύποβληθέντα λυρικά ήσαν έντελώς άμοιρα έπικών ιδιοτήτων ; Άνφιβάλλομεν. Δυστυχώς έν Έλλάδι σπάνιοί είσιν οί διατελούντες συνεπείς πρός έαυτούς καί τούτο ίσως είνε άποτέλεσμα τής έπιρροής τού κλίματος έπί τών ήμετέρων σκέψεων.
2.... Κατά τήν γενομένην έπίθεσιν τη 20 Ιουλίου 1792 κατά τών στρατιωτών τού Άλή Πασά διεκρίθησαν αί γυναίκες τών Σουλιωτών καί ίδίως ή σύζυγος τού Φώτου Τσαβέλα, όνόματι Μόσχω, αίτινες συνετέλεσαν είς τήν όλοσχερή καταστροφήν τών εχθρών των, έξ ών έφονεύθησαν περί τάς 2.000.
3.... Μετά τήν καταστροφήν τού Σουλίου κατέφυγον είς 'Ρενιάσαν αί γυναίκες καί τά τέκνα 20 Σουλιωτικών οίκογενειών. Καταδιωχθείσαι είς πύργον τινά όνομαζόμενον τού Δημουλά, όθεν ή Δέσπω, χήρα τού Σουλιώτου Μπότση, ύπερήσπισεν έαυτήν μετά τών θυγατέρων καί έγγόνων της καί ότε είδεν ότι πάσα έλπίς σωτηρίας έξέλιπεν, ίνα μή πέσωσιν ζωνταναί είς τάς χείρας τών έχθρών, έθεσε πύρ είς τά έναπολειφθέντα πολεμοφόδια καί άνετινάχθησαν πάσαι είς τόν άέρα.
4.... Ό καλόγερος ούτος, όστις διά τής καταπληκτικής έθελοθυσίας τού έλάμπρυνε τήν καταστροφήν τού Σουλίου, ώνόμάζετο Σαμουήλ. Νομίζομεν περιττόν νά προσθέσωμέν τι περί αύτού ίνα μή μεταβάλωμεν τήν άπλή σημείωσιν είς έκτενή βιογραφικήν άφήγησιν.
5.... Έν Λάλα ώς γνωστόν έπολέμησαν γενναιότατα οί Κεφαλλήνες ύπό τήν άρχηγίαν τού Κόμητος Άνδρέα Μεταξά. Είς τήν μάχην ταύτην παρευρέθη καί ό πατήρ μου μετά τού άδελφού μου Ζαχαρία. Ότε δέ εκ τής έκρήξεως τού μικρού τηλεβόλου όπερ έφερον μεθ' έαυτών έπληγώθη είς τάς χείρας ό κόμης Μεταξάς ίνα μη άποθαρρυνθή τό ύπ' αύτόν σώμα καί έν τή γενομένη τήν στιγμήν έκείνην μανιώδει συμπλοκή φονευθή ύπό τών πολεμίων τόν άπεμάκρυναν τού τόπου τής καταστροφής, είς ήν κατόπιν έπιστρέψας ό πατήρ μου έπληγώθη είς τήν άριστεράν χείρα, φονεύσας διά τής σπάθης τόν τραυματίσαντα αύτόν φοβερόν Λαλιώτην.
Είς Ναύλιον έπίσης, ότε μετά τόν θάνατον τού Κυνερνήτου είσηλθεν ό Θεόδωρος Γρίβας θριαμβευτικώς μετά τών συνταγματικών όπλοφόρων του διηυθύνθη είς τήν οικίαν τού Άνδ. Ματαξά. Άλλ΄ό πατήρ μου, όστις ήτο άναπόσπαστος σύντροφος καί φρουρός του διατάξας νά κλείσωσι τήν έισοδον κατεβίβασεν αύτόν διά τού ζωναρίου του έκ τού παραθύρου τού βλέποντος πρός τήν 'Ρωσσικήν Πρεσβείαν καί κατόπιν ήνοιξε τήν θύραν είς τούς άπειλούντας νά διατηρρήξωσιν αύτήν άρειμανίους 'Ρουμελιώτας. Καί ούτω καί δευτέραν τότε φοράν έσωσε τήν πολύτιμον ζωήν άνθρώπου τοσούτον χρησιμεύσαντος είς τον μέγαν έθνικόν άγώνα καί κατόπιν.
6....Ή Κωνσταντινούπολις.
7.... Ή Μιτυλήνη.
8.... Ή άτυχής Κρήτη.
9.... Άληθώς μετά δύο έτη έστεψε τήν εύγενή έπιμονήν τών Έπτανησίων διά τής Ένώδεως αύτών μετά τής μητρός Έλλάδος.
10.... Ή έν Βαλτετσίω μάχη, ήτις είνε ή πρώτη έν τώ ύπέρ ανεξαρτησίας άγώνι συνετέλεσεν είς τό νά έξάρη τό πολεμικόν φρόνημα καί ένώ πρότερον, ώς διηγείται ό Φωτάκος, άμα ήκούετο ότι οί Τούρκοι έρχονται, πάντες έτρέποντο είς φυγήν, μετά τήν μάχην ταύτην ήρξαντο έρωτώντες "πού είνε οί Τούρκοι." Έν αύτή διαρκεσάση δύο όλας ήμέρας έπολέμησαν γενναίως οί Μανιάται ύπό τόν Ε. καί Κυριακούλην Μαυρομιχάλην. Κατά τόν Σπ. Τρικούπην οί κατ' αύτήν απολεσθέντες Όθωμανοί άνέρχονται είς 600 περίπου άνδρας, 'Ελληνες δέ είς μόνον 21.
12.... Τού Άνδρέα Μεταξά ή πρός τήν πατρίδα άφοσίωσις πολλάκις έδείχθη διά πράξεων μεγίστής αύταπαρνήσεως. Ούτος κατά τά 1843 διευθύνας ώς πολιτικός άρχηγός τήν συνταγματικήν μεταβολήν έπεράτωσεν αύτήν άναιμάκτως συμφώνως πρός τάς εύχάς τού έθνους.
13.... Γνωστόν ότι ό Άλέξανδρος Ύψηλάντης ήτο μονόχειρ, στερηθείς τής χειρός έν τινι μάχη.
14.... Ό Άλέξανδρος Μαυροκορδάτος όστις μετέβη είς Μεσολόγγιον τήν 2 Αυγούστου 1821, έσκέφθηνά έκτείνη τό στάδιον τού άγώνος καί πρός τούτο έπεμψε τόν Κυριακούλην Μαυρομιχάλη μετά 5οο περίπου στρατιωτών Μανιατών καί Έπτανησίων είς Θεσπρωτίαν, πρός ύπεράσπισιν τού στενώς πολιορκουμένου φρουρίου τής Κιάφας. Προσέτι κατήρτισε σώμα έκ τρισχιλίων περίπου Έλλήνων καί φιλελλήνων, όπερ νικήσαν έν Κόμπότη κατόπιν διεχωρίσθη. Τό μεγαλείτερον αύτού τμήμα, όπερ ίδίως συνέκειτο έκ φιλελλήνων, έπαθε φοβεράν έν Πέτα καταστροφήν, ήτις έματαίωσε τόν σκοπόν τής έπιχειρήσεως.
____________________________________
ΕΛEΓΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.