ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΝ
Έλληνισμός, εύγένεια, πολιτισμός, σοφία.
Έλληνισμός, άπόλυτος ίδέα τού καλού·
Τού ύψηλού άπόλυτος ίδέα, ή όποία
Μέ τόν Θεόν έξίσωσε τό πλάσμα τού πηλού·
Έλληνισμός, μόνη τιμή τού άνθρωπίνου γένους·
Ό μόνος τής γής ήλιος, ού άδυτον τό φώς,
Όστις άστράπτει πάντοτε καί είς έχθρούς καί ξένους,
Γενναίος, άμνησίκακος, είς προσβολάς κωφός.
Μόνος αύτός έτόλμησε, Τιτάν, νά άνατείνη
Τήν χείρα καί τό σέμνωνα ν' άρπάση τών θεών,
Καί τήν έν σκότει δι αύτού Ευρώπην νά λαμπρύνη
Κ' έγείρη τά θεμέλια τών νέων ιδεών.
Μόνος αύτός περιφρονών τόν μέγαν τών κινδύνων
Άτρόμητοε άπώθησε τό σκότος τών φρενών
Κατά ξηράν καί θάλασσαν τό αίμ' άφθόνως χύνων,
Καί πίπτων καί όρθούμενος μεγαλοπραγμονών.
Νά τόν συντρίψη σύσσωμος έπήλθεν ή Άσία·
Όλα τά έθνη κατ' αύτού συνώμοσαν τής γής,
Άλλ' όλα ή μεγάλη του κατήσχυν' εύτολμία
Κ' έζήτησαν τά νάματα τής θείας του πηγής.
Όχι δέν είνε άριθμός, ποτέ δέν ήτο ύλη·
Ούδέποτε συμφέροντα άγάπησ' εύτελή
Όπόταν ή έσφάζετο ή έσφαζε κ' ήπείλει
Σκοπός του ήτο πάντοτε ίδέα ύψηλή.
Ούχί όπως τάς κτήσεις του τάς ύλικάς έκτείνη,
Ούχί ίνα μέ λάφυρα πλουτίση έχθρικά,
Καθ' έκατόν έπάλαισεν έθνών έν Σαλαμίνι
Κ' έν Πλαταιαίς τόν μέγιστον τής γής στρατόν νικά.
Είς τής τιμής τό κέλευσμα καί τής έλευθερίας
Πειθόμενος, δράξ ήρξατο πρό τών Θερμοπυλών
Άπείρου δόξης τρόπαιον καθ' όλης τής Άσίας,
Κ' έδίδαξε τί αίσθημα παράγει ύψηλόν.
Έν τοίς άγνοίς του νάμασι διά τού Σταγειρίτου
Βαπτίσας έπεμψ' έπειτα τών Μήδων τιμωρόν
Τό Μακεδόνα κ' έσπειρε διά τής άνικήτου
'Ρομφαίας του άκένωτον άκτίνων θησαυρόν.
Ή έν Άρβήλοις, έν Ίσσώ καί Έκβατάνοις πάλη
Δέν ήτο πόλεμος φθοράς καί κέρδους ύλικού·
Τά σκότη ήγωνίζετο τό φώς νά καταβάλη
Καί άπαλλάξη τούς λαούς ζυγού τυραννικού.
Κατόπιν ήλθεν ό Χριστός, έδίδαξεν, είργάσθη·
Έν Γολγοθά μαρτύριον ύπέστη φοβερόν·
Άλλά ούδείς τόν ήκουσε καί μόνο έδοξάσθη
Όπόταν ό Έλληνισμός ήσπάσθη τόν Σταυρόν.
Έθυσιάσθ' ύπέρ αύτού, κατέπεσεν έν τέλει,
Άλλ' ότε έξησφάλισε τήν θείαν του ίσχύν.
Τού κόσμου όλου κατ' αύτού έστράφησαν τά βέλη
Καί ήκουσε τόν ψόγον των πολλάκις τόν τραχύν·
Έτιμωρήθ' είς Καύκασον φρικτόν πολλούς αιώνας·
Είς φοβερά έρείπια έκάθισε θρηνών·
Μέ άναμνήσεις έζησε καί μέ έλπίδας μόνας
Ίκέτου χείρας πρός σκληρόν έκτείνων Ούρανόν.
Άλλά νά ζή δέν έπαυσε, δέν θνήσκει ή ίδέα·
Ό άνεμος ώρύεται, λυσσούν οί κεραυνοί,
Ύπό νιφάδας κρύπτεται χιόνος, άλλ' ώραία
Είς πρώτην σπεύδει έαρος ήμέραν νά φανή.
Ταπεινωμένος, έρημος, έπαίτης, 'ρακενδύτης,
Τού κόσμου έξουθένημα, άσώματος σκιά
Είς τήν μονήν όρκίζεται τής Λαύρας καί όπλίτης
Κατά τριών άγέρωχος Ήπείρων κοπιά.
Ή οίκουμένη έκπληκτος τόν λίθον νά κυλίση
Τόν είδε τού μνημείου του καί ήλλαξε χροιάν.
Καί πάλιν είπεν έρχεται τήν γήν ν' άμφισβητήση·
Θρασείαν έξοντώσωμεν έκ νέου γενεάν.
Άλλ' όχ' είς τόν άπάνθρωπον σκοπόν δέν έπτοήθη
Κ' έπτά έμονομάχησε μακρούς ένιαυτούς
Κατ' άνικήτου δράκοντος, άλλά δέν ένικήθη.
Ή τόλμη του έμάλαξε τής γής τούς δυνατούς.
Καί μετ' αύτού οί άσπονδοι συνέτριψαν έχθροί του
Τού προσφιλούς των όφεως τήν γαύρον κεφαλήν.
Κ' έξήλθε σκήπτρον άνακτος κρατών έν τή χειρί του
Όν χθές σκληρά ένέπαιζον κ' έπότιζον χολήν.
Είς θρόνον άνεβίβασαν μικρόν, άλλά μεγάλων
Έλπίδων έκ τής κόνεως καί τέφρας καί σποδού
Τό φάντασμα τό άσαρκον, ένσώματον καί πάλλον
Κ' έριζ' ήδη πρός γίγαντας ό γέλως τής όδού.
Τόν πολεμεί άμείλικτα τυφλή διπλωματία·
Ώς Κέρβερος τό βήμά του άκίνητον κρατεί·
Τού άποσπά τάς πτέρυγας ή ύποπτος Άγγλία
Μή τού στενού κλωβίου του θρασύφρων άποπτή.
Ή Άρκτος νέα σύννεφα έγγύς του έτοιμάζει·
Καί συρφετόν άνώνυμον, λαόν τιτλοφορεί·
Καί όμως ό Έλληνισμός προβαίνει, δέν τρομάζει·
Είς θλίψεις τόν έγύμνασαν αιώνες σιδηροί.
Έντεύθεν τόν λακτίζουσιν, έκεί τόν άπωθούσιν·
Έκεί καλείται κίβδηλος, αύθάδης καί θρασύς.
Καί όμως τής προόδου των τά νάματα άντλούσιν
Έκ τής πηγής ήν ήνοιξεν ό Έλλην Μωϋσής.
Άλλ' άν τήν ύλην θλίψωσιν, άν πάλιν μετατρέψουν
Είς κόνιν καί έρείπια τό είδος τών Μουσών,
Τό πνεύμα δέν θά δυνηθούν ποτέ νά καταστρέψουν·
Θά μένη είς τόν Όλυμπον καί είς τόν Παρνασσόν.
______________________________________
Παναγιώτης Γ. Ματαράγκας
* φωτό:
Η Σχολή των Αθηνών, του Ραφαήλ. Η προσωποποίηση της φιλοσοφίας, στο κέντρο της παπικής
οικίας της Ρώμης, που για αιώνες ήταν η κεφαλή της άγνοιας του δυτικού κόσμου.
Στη νωπογραφία καμία από τις αρμονικές, κινούμενες μορφές δεν έχει σχέση με το Χριστιανισμό.
Στο επίκεντρο της σύνθεσης βλέπουμε τους δύο κορυφαίους φιλοσόφους της αρχαιότητας, τον Πλάτωνα
και τον Αριστοτέλη.
Ο Πλάτωνας είναι γηραιότερος, καθώς είναι δάσκαλος του Αριστοτέλη. Επίσης, κρατά ένα από τα βιβλία του, τον Τίμαιο.
Ο Αριστοτέλης κρατά επίσης ένα από τα βιβλία του, τα Ηθικά Νικομάχεια. Τα δύο αυτά βιβλία παρουσιάζουν τις φιλοσοφικές διαφορές των δύο ανδρών.
Ο Πλάτωνας ενδιαφερόταν περισσότερο για τον αιθέριο κόσμο, το θεωρητικό, αυτό που δε μπορεί να γίνει αντιληπτό με τα μάτια. Μάλιστα, τον βλέπουμε να δείχνει προς τα πάνω, προς τον ουράνιο κόσμο που είναι κεντρικός στο έργο του. Για τον Πλάτωνα ο κόσμος της εκδήλωσης δεν είναι ο πραγματικός κόσμος, αλλά αντανάκλαση ενός άλλου κόσμου, αληθινά πραγματικού, που έχει ως βάση τις ιδέες και τα μαθηματικά.
Από την άλλη, ο μαθητής του Αριστοτέλης στηρίχθηκε στο παρατηρήσιμο, το γήινο, το ορατό. Βλέπουμε το χέρι του να δείχνει στον οριζόντιο άξονα, σα να μας καλεί να δώσουμε προσοχή σε αυτά που γίνονται
γύρω μας, όχι σε αόρατες σφαίρες.
Από τη μεριά του Πλάτωνα, στα αριστερά, βλέπουμε φιλοσόφους που ασχολήθηκαν με ζητήματα ιδεαλισμού. Ανάμεσά τους, με κόκκινο ένδυμα, ξεχωρίζει καθιστός καθώς συγγράφει ο Πυθαγόρας, γνωστός για την ανακάλυψη των νόμων της αρμονίας, των μαθηματικών και της μουσικής.
Ο Σωκράτης, με πράσινο ρούχο, φαίνεται να συζητά με κάποιους νέους (ένας εκ των οποίων ο Αλκιβιάδης).
Στη δεξιά μεριά, τη μεριά του Αριστοτέλη, ο Ευκλείδης κρατά ένα διαβήτη μπροστά σε φιλομαθείς μαθητές, ενδιαφερόμενος για μια πιο πρακτική προσέγγιση.
Ανάμεσα στις μορφές ξεχωρίζει ο σχεδόν ξαπλωτός φιλόσοφος Διογένης και ο Ηράκλειτος, που φαίνεται απομονωμένος και χαμένος στις δικές του σκέψεις. Λέγεται ότι ο Ηράκλειτος είναι προσωπογραφία του άλλου σπουδαίο αναγεννησιακού ζωγράφου, του Μιχαήλ Άγγελου.
Ο Ραφαήλ δεν παρέλειψε να βάλει ανάμεσα στις μορφές και μια αυτοπροσωπογραφία του, αυτή του νεαρού μαθητευόμενου που κοιτάζει κατευθείαν το θεατή, ανάμεσα στους αστρονόμους στη δεξιά μεριά του έργου: τον Πτολεμαίο και το Ζωροάστρη, που κρατούν την ουράνια και τη γήινη σφαίρα.
Η Αναγέννηση είναι μια εποχή στην οποία ο καλλιτέχνης θεωρείται κατεξοχήν διανοούμενος και στοχαστής, εκτός από τεχνίτης.
Η ιδιοφυΐα του Ραφαήλ φαίνεται από την άψογη προοπτική που δίνει την ψευδαίσθηση του βάθους.Τα αγάλματα του χώρου δεν είναι τυχαία: Από τα αριστερά βλέπουμε τον Απόλλωνα, θεό της μουσικής και της αρμονίας – στοιχεία που ταιριάζουν με το Πλατωνικό στοιχείο. Στα δεξιά εικονίζεται το άγαλμα της Αθηνάς, θεά της σοφίας και του πολέμου, δηλαδή σε πιο πρακτικούς τομείς της ανθρώπινης διανόησης.
Φαντασία Και καρδία δευτέρα ἔκδοσις
ΕΛEΓΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.