Ο Έν Άθήναις Έμφύλιος Πόλεμος

   

Έ Π Ι    Μ Ε Σ Ο Β Α Σ Ι Λ Ε Ι Α Σ   ΤΩ   1863

Όποία τύφλωσις πνευμάτων ! 

Πού ό λαός ό χθές φρυάττων

Έρωτ΄άγνόν έλευθερίας ;

Πού ή πατρίς μου ή μεγάλη

Ήτις το θάμβος προεκάλει

Καί τών λαών τάς ευφημίας ;

Αίμα έμφύλιον έχύθη·

Τό έθνος άδελφοκτονήθη,

Έκηλιδώθη ή πατρίς,

Ώς νέφος έσβεσ' ή χαρά της,

Τάς ηδονάς, τόν γέλωτά της,

Θρήνοι έκάλυψαν βαρείς.

Ποία στιγμή τού Άδου μοίρα

Μίσους άνέφλεξε κρατήρα

Είς τήν πατρίδα τών θεών ;

Ποία θεότης άπαισία

Τόσα έξήγειρε στοιχεία

Μανιωδών τρικυμιών ;

Κατάρα είς τούς μητροκτόνους

Οίτινες ώθησαν είς φόνους

Τούς άδελφούς κατ' άδελφών˙

Κ' έθόλωσαν ύπανατέλλον

Τό έθνικόν, τό μέγα μέλλον

Δι' άσεβών καταστροφών

Φεύ ! ένώ μ' άνθη έστεμμένος

Βάρδος θεόθεν έμπνευσμένος

Έπλεκον άσμα φλογερόν,

Είς τέρψεις έψαλλον μεθύων

Τήν ένωσιν τών Ιονίων,

Άρχήν μεγάλων ήμερών,

Μ' ίτέας έμελλον ν' άλλάξω

Τ' άνθη μου κλώνα καί νά κράξω

Άπηλπισμένος τόν Θεόν.

Κάτω τόν κάλαμον νά ρίψω

Κ' είς τάς παλάμας μου νά κρύψω

Τό μέτωπόν μου ώχριών.

Καί όμως μάρτυς τής άγρίας

Δέν παρεστάθην τραγωδίας,

Δέν είδ' ένίερον σφαγήν,

Θανάτου μάχαιραν δέν είδα

Ν' έρημόνη τήν πατρίδα,

Νά τέρπη βάναυσον οργήν.

Είς μακρυνόν, είς ξένον τόπον,

Έν μέσω άπεχθών άνθρώπων

Διάγων βίον θλιβερόν,

Στενάζων παίγνιον ό τλήμων

Σπουδαρχιδών άφιλοτίμων

Καί χαρακτήρων ρυπαρών

Πτηνόν έξόριστον και ξένον

Δένδρον τής γής άπεσπασμένον

Όπου τό έρριψ' ό Θεός,

Ευδαίμων έν τή δυστυχία

Δέν είδ' άφρόνως ή άνδρία

Νά σφάζεται άνηλεώς.

Πλήν διατί άφού ώπλίσθη

Ή χείρ τά όπλα τής μανίας,

Ή φονική βολή έφείσθη

Τής κακοβούλου φιλαρχίας ;

Έκεί ή θύελλα νά πέση

Τού μίσους ώφειλε βαρεία,

Ώφειλε μόνον νά έμέση

Τήν κολασμένην του ψυχήν

Όστις άνέφλεξε τα μίση,

Την γήν τών άθλων, τών μαρτύρων

Είς βάραθρον όλέθρου σύρων,

Είς άνδροφόνον ταραχήν.

Ήλπίζομεν, έπλίς ματαία !

Ή ευγενής μας νεολαία

Άλλού μέ δάφνας νά στεφθή,

Όπου ώς λέων είς άλύσεις

Κραυγάς ύψον' ή Όσσα λύσσης,

Όπου ό Όλυμπος πενθεί.

Όπου ποτέ τό καρυοφίλι

Γλώσσαν φιλότιμον ώμίλει

Είς άθανάτους συμπλοκάς

Ό Φώτος έτρπε Τσαβέλας

Ήρως όρδάς βαρβαρικάς.

Άλλ' έτελέσθη ή θυσία˙

Τό σφάγιον κατηναλώθη,

Βαρύς κατέβη ό τυφών˙

Έφρύαξεν η τρικυμία,

Κατεσπαράχθησαν οί πόθοι

Συζύγων, τέκνων, άδελφών.

Τόρα ή φρόνησις άς κλείση

Τά άνοιχθέντα τραύματα μας˙

Βαθέως θάψωμεν τά μίση

Μέ τούς νεκρούς ύπό τήν γήν.

Ή έκ προγόνων εύκλειά μας,

Τό τόσον αίμα τών πατέρων,

Τό μέλλον χρόνων λαμπροτέρων

Αδελφικήν ζητούν στοργήν.

Ίδρύσωμεν τόν νέον θρόνον

Είς γήν παχείαν αισθημάτων

Καί στερεός θα υψωθή.

Μέ ρίζας θα δεθή αιώνων,

Θά έρη κλάδους κ' ή σκιά των

Μακράν πολύ θά έκτανθή.

Μόνο' ή Όμόνοια υψόνει

Τά έθν' είς δόξης κολοφώνα,

Άλλ' είς έμφύλιον άγώνα

Αίσχράν ευρίσκουν άγώνα

Αίσχράν ευρίσκουν τελευτήν.

Πού ή Έλλάς τών Περικλέων ;

Δέν ένικήθη, άλλά μόνη

Ή λαμπροτέρα τών άρχαίων

Φυλή έσπαραξ' έαυτήν.

______________________________________________

Παναγιώτης Ματαράγκας, 1863

Έρευνα - Επιμέλεια - Ακολουθήθηκε η ορθρογραφία κατά 

το δυνατόν των πρωτοτύπων  - Ψηφιακή Αποτύπωση - 

Κατερίνα Ραπακούλια Ματαράγκα

Επόμενο ΕΔΩ

* Αγκάθινος Θρόνος, Τον Φεβρουάριο 1863 οι ημέρες που περνούσε η χώρα ήταν «πονηρές». Η έξωση του Όθωνα, περίπου πέντε μήνες νωρίτερα, είχε σηκώσει ταραχώδη κύματα, όπως ο καταποντισμός ενός σκάφους σε τρικυμισμένη θάλασσα.  Το στέμμα της Ελλάδος ζητούσε γαλαζοαίματη κεφαλή να ακουμπήσει. Οι Έλληνες πανηγύριζαν γιατί σε εσωτερικό τους δημοψήφισμα εξέλεγαν νέο βασιλιά τους τον Πρίγκιπα Αλφρέδο της Αγγλίας.

Εκείνος όμως δεν δεχόταν να κάτσει στον θρόνο που οι βασιλικοί οίκοι της Ευρώπης χαριτολογώντας αποκαλούσαν «αγκάθινο». Εκμεταλλευόμενος τη σύγχυση, ο παραδοσιακός πολιτικός Δημήτριος Βούλγαρης εμφανίζεται ως «ελευθερωτής», ενώ ο γηραιός Κανάρης μετανοεί για την έξωση του Όθωνα και η γνώμη του συνοψίζεται στον επιγραμματικό αφορισμό: «Βγάλαμε τα μάτια μας!». Το μεγαλείο της κομματικής φατρίας και οι μωροφιλοδοξίες βρέθηκαν στο απόγειό τους.

Γελοιογραφία από γερμανική εφημερίδα της 2ας Νοεμβρίου 1862. Σε πρώτο πλάνο ο Όθων κρατώντας στα χέρια του
το στέμμα βαδίζει προς την προκυμαία όπου τον περιμένει η βασίλισσα Αμαλία για να επιβιβαστούν στη βάρκα.
Πίσω αγωνιστές και στρατιώτες συμφιλιώνονται και πανηγυρίζουν. Στο κυβερνείο κάποιος αναρτά την πινακίδα «Προσωρινή Κυβέρνηση».

* Ο Εμφύλιος του 1863, Μετά την έξωση του Όθωνα το 1862 εκδηλώθηκε στάση, όταν η κυβέρνηση της Ελλάδας, προσωρινά, πέρασε σε μια τριμελή επιτροπή μεσοβασιλείας. Στις εκλογές που ακολούθησαν το Νοέμβριο του 1862, η χώρα διχάστηκε μεταξύ των λεγόμενων Ορεινών (κατά απομίμηση της γαλλικής εθνοσυνέλευσης) επικεφαλής των οποίων ήταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης και των Πεδινών, επικεφαλής των οποίων ήταν ο Δ. Βούλγαρης. 

Οι διαξιφισμοί δεν αφορούσαν στην επιλογή του επόμενου βασιλιά, γιατί οι Έλληνες γνώριζαν ότι αυτό θα καθοριζόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις.

Οι συγκρούσεις στην τριανδρία της Μεσοβασιλείας (δηλαδή μεταξύ των Δημήτρη Βούλγαρη, Κωνσταντίνου Κανάρη και Μπενιζέλου Ρούφου) κατέληξε στα μέσα Δεκεμβρίου στην παραίτηση του Κανάρη και τα πνεύματα οξύνθηκαν ακόμα περισσότερο στη θυελλώδη εθνοσυνέλευση της 7ης Φεβρουαρίου.
Τότε οι Ορεινοί (και ο στρατηγός Δημήτριος Γρίβας μαζί τους) συγκρούσθηκαν με τους Πεδινούς έντονα και χωρίστηκαν κυριολεκτικά σε δύο στρατόπεδα, καθένα από τα οποία κατέλαβε καίρια σημεία της πόλης με στρατιωτικά σώματα, με αποτέλεσμα να απειληθεί εμφύλιος. 

Οι περισσότεροι στρατιωτικοί ήταν με την πλευρά των Ορεινών, ενώ στην πλευρά του Βούλγαρη ή των Πεδινών, ήταν μόνον ο Π. Λεωτσάκος - πλην όμως ηγείτο της Χωροφυλακής και είχε κατά συνέπεια μεγάλη στρατιωτική δύναμη στη διάθεσή του. Στη διάρκεια της νύχτας σκοτώθηκαν τρεις στρατιώτες και κάποιοι προσπάθησαν να απαγάγουν τον Δημήτρη Βούλγαρη από το σπίτι του, αλλά δεν τα κατάφεραν. Οι περισσότεροι πολίτες κυκλοφορούσαν ένοπλοι στους δρόμους ή όσοι ήταν ουδέτεροι, έμεναν φοβισμένοι στα σπίτια τους, βέβαιοι ότι την επομένη θα ξεσπούσε πόλεμος και αιματοχυσία.

Παρενέβησαν τότε πυροσβεστικά οι Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, Θ. Ζαΐμης, Γ. Πετιμεζάς, Σπ. Αντωνόπουλος και Π. Μαυρομάτης. Έπεισαν τα δύο στρατόπεδα να αναμείνουν τη σύγκλιση της εθνοσυνέλευσης της 9ης Φεβρουαρίου. Στην τετράωρη έντονη συνεδρίασή της κατίσχυσαν οι πιο ψύχραιμοι και πρώτος παραιτήθηκε ο Μπενιζέλος Ρούφος λίγο δε αργότερα παραιτήθηκε και ο Βούλγαρης. Αποφασίστηκε να ανατεθεί σχηματισμός προσωρινής κυβέρνησης σε ένα πρόσωπο γενικής αποδοχής. Ορίστηκε πρωθυπουργός άνευ χαρτοφυλακίου ο Ζηνόβιος Βάλβης, που ήταν και πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης. Αυτός σχημάτισε κυβέρνηση στις 13 Φεβρουαρίου

Αυτός ήταν ο “μικρός”, ο παρ’ όλίγον, εμφύλιος του 1863, Μια άγνωστη ματωμένη «λεπτομέρεια» που όμως τότε συγκλόνισε, την Αθήνα την νέα πρωτεύουσα του νέου κράτους, τρεις ολόκληρες μέρες και στοίχισε τη ζωή σε 200 άτομα. Ίσως και η τραγικότερη πτυχή σ' αυτή την κρίσιμη περίοδο της Μεσοβασιλείας (έξωση Όθωνα — ερχομός Γεωργίου Α), που χωρίς υπερβολή μπορούμε να ισχυριστούμε ότι σφράγισε το πολιτικό κλίμα που θα επικρατούσε στην Ελλάδα για δεκάδες δεκαετίες.

Δανειζόμαστε και αναπαράγουμε το χρονικό του λόγιου και δημοσιογράφου Γεράσιμου Βώκου, που δημοσιεύτηκε στο ιστορηματικό του βιβλίο «Κατοχή», στα 1905:

“Στις 10 Οκτωβρίου 1862, καταλύεται η μοναρχία του Όθωνα και η εξουσία περνά στην επαναστατική Τριανδρία Δ. Βούλγαρη — Κ. Κανάρη — Β. Ρούφου. Δυο μέρες αργότερα, ο έκπτωτος βασιλιάς εγκαταλείπει οριστικά τη χώρα κι αρχίζει η κρίσιμη περίοδος της Μεσοβασιλείας, που θα κρατήσει μέχρι τον ερχομό του Γεωργίου Α΄, στις 17 Οκτωβρίου 1863.
Από την πρώτη στιγμή της επανάστασης, σαν ουσιαστικός ηγέτης της Χώρας επιβάλλεται ο Υδραίος κατζάμπασης Βούλγαρης, γνωστός για τις πολιτικές του παλινωδίες, την αυταρχικότητα και την αγγλοφιλία του. Με τη στάση του δείχνει, ότι το μοναδικό που τον ενδιαφέρει είναι η μονοπώληση της εξουσίας.
Οι μεγάλες δυνάμεις εμφανίζονται ν' αποδέχονται την επαναστατική μεταβολή στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα η Αγγλία, διαβλέπει ν' ανοίγονται τώρα νέες προοπτικές για την αποτελεσματικότερη άσκηση της πολιτικής της στο βαλκανικό χώρο. Στο εσωτερικό, η Τριανδρία αντιμετωπίζει άμεση απειλή από τον πανίσχυρο Στερεοελλαδίτη οπλαρχηγό Θοδωράκη Γρίβα, που διεκδικεί για τον εαυτό του την εξουσία, στα πλαίσια ενός αβασίλευτου πολιτεύματος. Με τον αιφνίδιο θάνατο του, στις 26 Οκτωβρίου, η κρίση αποσοβείται.
Δύο είναι τα θέματα για άμεση ρύθμιση: η σύγκληση εθνοσυνέλευσης και η ανάδειξη ενός νέου βασιλιά.
Στις 23 Νοεμβρίου αρχίζει ένα είδος δημοψηφίσματος ως προς το πρόσωπο του νέου ηγεμόνα και στις 24 οι εκλογές για την ανάδειξη των πληρεξουσίων του λαού. Στις 10 Δεκεμβρίου συνέρχεται στην Αθήνα η Β' Εθνοσυνέλευση, στην οποία πλειοψηφεί η παράταξη του Βούλγαρη.
Στις 22 Ιανουαρίου 1863 κατακυρώνεται η έκπτωση του Όθωνα και της δυναστείας του και αναγγέλονται τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος.
Νικητής, με σημαντική υπεροχή, είναι ο πρίγκιπας Αλφρέδος της Αγγλίας - γιος της Βικτωρίας - με 250.000 ψήφους (έναντι 13.000 όλων των άλλων αντιπάλων του)”.
Σημειώνεται ότι κατά το δημοψήφισμα αυτό, ο μετέπειτα βασιλιάς Γεώργιος Α', πήρε μόνο 6 ψήφους, ενώ ο έκπτωτος Όθωνας πήρε 1. Βρέθηκαν — τέλος — 93 ψηφοδέλτια υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας.    https://anemourion.blogspot.com/2018/06/1863.html

________________________________________________________________ 

Προηγούμενο ΕΔΩ

  ΕΛEΓΧΟΣ    

Είς τήν Κρήτην

 

ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗΝ

Δέν ένέδωκεν ή τλήμων είς τήν βίαν τών δημίων·

          Ή άτίμωσις ή πείνα, αί στερήσεις, ή σφαγή

Δέν έκλόνισαν τό θάρρος είς τά στέρνα τών άνδρείων,

          Είς τά στέρνα των δέν σβύνει ή φιλόπατρις όργή.

Ό,τι τρείς είς μάτην χρόνους τριών δύναμις ήπείρων,

          Στρατοί τόσοι, τόσα σκάφη, φρίκης φρούρι' άληθή,

Ό,τι τόσοι μόχθοι φαύλων καί κιβδήλων χαρακτήρων

          Δέν κατώρθωσαν, έν τέλει ή Εύρώπη κατορθοί.

Κατορθοί δι' άπανθρώπου άποφάσεως Πιλάτου·

          Τόν άντάρτην Προμηθέα παραδίδ' είς τόν σταυρόν

Έπειδή τόν θαρραλέον ήγειρε βραχίονά του

          Άπειλών τόν αίμοβόρον τής πατρίδος του έχθρόν.

Έπειδή μετά αίώνων άτιμώσεις καί πικρίας

          Τηρεί άσβεστον τό θείον τής έλευθερίας πύρ,

Καί μετέβαλεν είς ξίφη τάς άλύσεις τής δουλείας·

          Έπειδή νά ζή ώς κτήνος έβαρύνθη ό άνήρ.

Φεύ ! εις μάτην τόσον αίμα εύγενές κατηναλώθη,

          Μάτην έκλαυσαν τοσαύτα είς τούς δρόμους όρφανά, 

Διπλούν μάτην είς τήν δόξαν όλοκαύτωμα έδόθη

          Έν Άρκάδ' είς τά πελάγη, άλλο έν είς τά βουνά.

Ότε πεπυρακτωμένον καί άναπλέων σπινθήρων

          Ήρπαζε φρικτού όλέθρου ό ήγούμενος δαυλόν

Καί καλών όλόγυρά του τήν χορείαν τών μαρτύρων

Μέτ' αύτών είς νέφος Άδου συνεθάπτετο θολόν

Φεύ ! τίς έλεγεν είς μάτην ότι τόση εύτολμία,

          Τόσον πύρ φιλοτιμίας ήθελεν έξαντληθή, 

Καί τού Μίνωος ή νήσος, τών άγώνων της βραβεία,

Ότι ήθελεν έκ νέου τά δεσμά περιβληθή ;

Ότε φεύ ! είς τήν κοιλάδα τού Βαφέ έπολεμείτε

          Πλήρεις ζήλου διαπύρου, στρατιώται εύγενείς,

Κ' έπροκρίνετε έν μέσω τών πτωμάτων νά ταφήτε

          Πλήν τήν δόξαν τής πατρίδος δέν κατήσχυνε κανείς,

'Ή όπότε λογχοφόροι, πλήν κατά πολλών όλίγοι,

          Άπό τών χαρακωμάτων έξωθείτε τόν έχθρόν

Κ' έστρεφε τά νώτ' άτίμως είς Αύδού*, άλλά πρίν φύγη

          Χείμαρρον πρό τών ποδών σας έγκατέλειπ' έρυθρόν,

Ποίος έλεγε πώς τόσον ήθελεν άγόνως 'ρεύσει

          Αίμα, τό άγνόν σας αίμα, παλαιοί συμμαθηταί,

Κ' ή Ευρώπη τόν άγώνα μ' έν συνέδριον κηδεύσει,

          Τόν άγώνα, όστις παύει πλήν δέν σβέννυται ποτέ ;

Έκαστος μέ τήν σειράν του· μή δυσπίστει, τλήμων Κρήτη.

          Βουνά πάγων έπ' αιώνας ό Βεζούβιος φορεί,

Άλλ έξαίφνης φλόγας πνέει, μύδρους 'ρίπτει, καίειε, πλήττει,

          Έν μιά στιγμή αίώνων έξυβρίσεις τιμωρεί.

____________________________________________

Παναγιώτης Ματαράγκας έν Άθήναις τήν 15 Φεβρουαρίου 1869.

* Έρευνα - Επιμέλεια - Ακολουθήθηκε η ορθρογραφία 

κατά το δυνατόν των πρωτοτύπων  - Ψηφιακή Αποτύπωση 

Κατερίνα Ραπακούλια Ματαράγκα

Επόμενο ΕΔΩ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

* Αβδού, βρίσκεται στην ενδοχώρα του Δήμου Χερρονήσου, σε ημιορεινή τοποθεσία, στους πρόποδες του όρους Σελένα και σε υψόμετρο 230 μέτρα. Απέχει 38 χλμ. ανατολικά της πόλης του Ηρακλείου και 15 χλμ. από το χωριό Χερσόνησος, στον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί στο οροπέδιο Λασιθίου. Είναι χαρακτηρισμένο ως αγροτικός ορεινός οικισμός και βρίσκεται στη μέση του καταπράσινου κάμπου της Λαγκάδας. 

Το τοπωνύμιο «Αβδού» κατά την παράδοση προέρχεται από το όνομα του προφήτη Αβδιού, ναός του οποίου υπήρχε στη θέση Κοντάρια ή Λινές.  Η παλαιότερη καταγεγραμμένη αναφορά στο τοπωνύμιο «Αβδού» απαντάται σε Ενετικό έγγραφο του 1381, όπου αναφέρει την περιοχή ως φεουδαρχικό κτήμα το οποίο ανήκε στον Michel Quirino.  Το 1577 αναφέρεται από τον Fr. Barorri ως "Avdhu Apano" και "Αvdhu Cato". από τον Καστροφύλακα το 1583 ως "Αvdhu" με 253 κατοίκους και από τον Βασιλικάτα το 1630 ως "Avdu". Στην τουρκική απογραφή του 1671, αναφέρεται ως "Avdu" με 37 χαράτσια.

 Χριστιανικός ναός το σπήλαιο τής Άγ. Φωτεινής,
στην περιοχή Κουκούλα, υψόμ. 760. 
Η χρήση του ανάγεται στην αρχαιότητα  

Με ρίζες στο Μινωικό πολιτισμό υπάρχουν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα της εποχής αυτής. 

Δεν είναι τυχαίος ο ισχυρισμός του Γάλλου καθηγητή και μεγάλου κρητολόγου Paul Faure ότι μία από τις εκατό μεγάλες πόλεις της Κρήτης (εκατόπολη κατά 

τον Όμηρο), τοποθετείται στην ευρύτερη περιοχή 

του Αβδού.

Ο υπομινωϊκός (ανάγεται δηλ. περίπου εις τους χρόνους της καθόδου των Δωριέων) οικισμός Σπηλιαρίδια, τα δύο ιερά σπήλαια Αγίας Φωτεινής
και Φανερωμένης καθώς και θεμέλια πρωτοχριστιανικών ναών και κτισμάτων σε
διάφορα μέρη, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι από 

την αρχαιότητα υπήρχε συνεχής οικονομική και πολιτιστική άνθηση της περιοχής.

Φαντασία και Καρδία δευτέρα ἔκδοσις

 

Προηγούμενο εδώ

   ΕΛEΓΧΟΣ   

Είς τήν Ευρώπην

 ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗΝ

Εύρώπη, σπλάγχνα δι' ήμάς, Τά τέκνα σου, δέν έχεις ;

          Δέν πάλλει ή καρδία σου φιλάνθρωπον παλμόν ;

Μέ τόν Σταυρόν είς τόν λαιμόν καί είς τάς χείρας τρέχεις

          Μέχρις αυτών τών φοβερών Ύρκανικών δρυμών

Είς τού Χριστού τά νάματα τόν 'ρύπον νά καθάρης

          Ψυχών ών ή συνείδησις τό έγκλημ' άγνοεί·

Μοχθείς τό δουλεμπόριον άπό τής γής νά άρης

          Ένώ έμπρός σου στένουσι μεγάθυμοι αλοί.

Έσταυροφόρεις άλλοτε κατά τών άπανθρώπων

          Όρδών καί δέν έφείδετο αίμάτων ποταμούς

Ίνα τόν θείον τού Χριστού έλευθερώσης τόπον

          Όπου τούς έλευθέρους του έδίδαξε θεσμούς·

Άλλ' ήδη ότε ό αύτός κακούργος συσσωρεύει

          Τά έν Άσία στίφη του κατά τής εύκλεούς

Φυλής ήτις σ' έδόξασε, ήτις ώς σύ πιστεύει,

          Κ' έπροίκισε μέ νάματα σοφίας τούς λαούς,

Ήτις μ' αίώνων δάκρυα έχάραζε τούς δρόμους

          Τών ύψηλών, τών νέων σου, Ευρώπη, ίδεών

Καί σοί έκληροδότησε τά φώτα καί τους νόμους,

          Όκνείς τών διδασκάλων σου νά σώσης τόν λαόν ;

Έκείνος πλήν δέν ώκνησε τήν μάχην νά ζητήση

          Ότε έκατομμύρια έξέμεσε στιφών

Καί ή Άσία σύσσωμος έπήλθε νά ίδρύση

          Είς τού φωτός τό τέμενος τό κράτος τών νεφών,

Κ' έγείρων μέχρι νεφελών πτωμάτων πυραμίδα

          Έσφάγη μάρτυς ένδοξος πρό τών Θερμοπυλών,

Κ' έν Σαλαμίνι έσωσε τών φώτων τήν κοιτίδα

          Καθ' όλων τών Άσιανών άντιταχθείς φυλών,

Κ' ήσφάλισε τό μέλλον σου, άχάριστος Ευρώπη,

          Κράτος μικρόν Γιγάντειον άγών' άναλαβών·

Πλήν φεύ ! έλησμονήθησαν καί αίματα καί κόποι

          Καί λεία κατελείφθημεν τυράννων άσεβών.

Τά τέρατα ! μετέτρεψαν τάς πόλεις είς σφαγεία·

          Είς εύτελή άνδράποδα τής δόξης τόν λαόν.

Τά ίχνη των, άτίμωσις, σφαγή καί έρημία·

          Έκούρασαν μ' έγκλήματα φρικώδη τόν Θεόν.

Καί όμως ή έκδίκησις άργεί άκόμ' ή θεία·

          Καί όμως βεβηλόνουσιν άκόμη τών θεών

Τά ίερά σκηνώματα, άκόμ' ή όλέθρια

          Φυλή σκληρά τού Μίνωος πιέζει τόν υίόν. 

Ό δείλαιος ! ώς θύελλα σφοδρά ήγέρθη πάλιν, 

          Τά σίδηρα διέρρηξε δουλείας στυγεράς,

Κατέβ' είς πάλην άνισον, άτρόμητος είς πάλην,

          Όπου σκορπίζ' ή Κόλασις φρικώδεις συμφοράς.

Ώς ήρως άγωνίζεται, ώς Δωριεύς άρχαίος·

          Τριών Ήπείρων δράκοντα φρικτόν περιφρονεί.

Μέ νέον τό άρχαίόν του λαμπρόν αύξάνει κλέος.

          Τόν κόσμον ή άνδρία του έκπλήττει, συγκινεί.

Τό σύνθημά του θάνατος ή νίκη είς σημαίαν

          Ένέγραψ' αίματόχροον· στρατοί έπί στρατών

Ώς τρικυμίας κύματα κουράζουν τήν γενναίαν

          Παλάμην, ήτις μάχεται διπλούν ένιαυτόν.

Ούδέν ίσχύ' ή γύμνωσις, ή πείνα, αί στερήσεις,

          Τά ψύχη τά άφόρητα, ή φρίκη τών σφαγών,

Ό σπαραγμός, τά δάκρυα, τών φίλτρων αί άλύσεις·

          Νά θραύση μόνον σκέπτεται άνάξιον ζυγόν.

Τού Μουσταφά τόν χείμαρρον άφόβως βλέπει, πλέει

          Είς φλόγας καί είς αίματα ή εύαγής μονή

Τού Άρκαδίου· θάνατον προκρίνουν οί γενναίοι,

          Άλλά ούδεις τό έντιμον καθήκον λησμονεί.

Τού Σέκου τ' όλοκαύτωμα άνανεόνει·  δράττει

          Φρικώδη ό φιλόπατρις Ήγούμενος δαυλόν

Καί κρότος τά θεμέλια τής γής βαρύς ταράττει,

          Καί πλέει είς νέφη πορφυρά τό 'ράσον τό θολόν.

Μέ τούς έχθρούς συνθάπτονται, αλλά δέν κλίνουν γόνυ·

          Ό Ουρανός τούς έλαβεν, άξίους δι' αυτόν·

Τό εύγενές των μέτωπον ή δόξα στεφανόνει,

          Άλλ' αίσχος τόν άντίπαλον καλύπτει συρφετόν.

Εύρώπη, δέν σ' έφώτισεν κάν ή πυρά έκείνη ;

          Πρέπει νά φέρη σίδηρα αίώνια ό Κρής ;

Νά σπείρη χαίρεις όλεθρον ή άτελής Σελήνη ;

          Τάς φρικαλέας τέρπεσαι σκηνάς νά θεωρής ;

Άντί να ύποκρίνεσαι τότε άρχάς μεγάλας

          Την τυραννίαν κήρυξον άρχήν σου προσφιλή·

Τό θείον 'ρίψον λάβαρον, είς ό θαρρών ό τάλας

          Τήν γλώσσαν τών μεγάλων του πατέρων όμιλεί.

Μή μέ ψευδή προγράμματα πόθους γλυκείς θερμαίνης

          Κ' έλπίδας δυστυχών λαών, σκληρά, άναπτεροίς.

Είπέ, μή μάτην εύγενή συμπάθειαν προσμένης, 

          Έλλάς, διότι ίδια θεών έπιχειρείς.

_____________________________________

Παναγιώτης Γ. Ματαράγκας, έν Τραπεζούντι 1868

* Έρευνα - Επιμέλεια - Ακολουθήθηκε η ορθρογραφία 

κατά το δυνατόν των πρωτοτύπων  - Ψηφιακή Αποτύπωση 

Κατερίνα Ραπακούλια Ματαράγκα

Επόμενο ΕΔΩ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 Κρήτη, Στις 12 Ιανουαρίου 1841 ο σουλτάνος Αβδούλ Μετζίτ εξέδωσε φιρμάνι (χάτι σερίφ), με το οποίο καταργούσε την αιγυπτιακή κυριαρχία. Οργανώθηκε εκτελεστική επιτροπή, δηλαδή Προσωρινή Κυβέρνηση με τον τίτλο "Κρητών Πολιτεία".   Το 1850 ο σουλτάνος Αβδούλ Μετζίτ επισκέφθηκε την Κρήτη. Τον Ιανουάριο του 1851, η πρωτεύουσα της Κρήτης μεταφέρθηκε από το Ηράκλειο στα Χανιά, για πολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους.  Με την υπογραφή της συνθήκης των Παρισίων (1856) ο σουλτάνος υποχρεώθηκε να παραχωρήσει το Χάττι Χουμαγιούν (Λαμπρά Γραφή), με το οποίο δίνονταν σημαντικά προνόμια στους χριστιανούς υπηκόους του: ανεξιθρησκία, προσωπική ελευθερία, εξασφάλιση ιδιοκτησίας και της τιμής.

Ισχυρός σεισμός συγκλόνισε το Ηράκλειο, στις 29 Σεπτεμβρίου 1856.  Στις 7 Ιουλίου εκδόθηκε σουλτανικό φιρμάνι, με το οποίο παραχωρήθηκαν στους Κρητικούς θρησκευτικά, φορολογικά, διοικητικά και δικαστικά προνόμια, καθώς και το δικαίωμα της οπλοφορίας. Επίσης, παραχωρήθηκε το προνόμιο της οργάνωσης χριστιανικών δημογεροντιών και ιδρύθηκε η Ορφανική Τράπεζα, ως κοινωφελές ίδρυμα.   Συγκλήθηκε γενική συνέλευση των Κρητικών στη Μονή της Αγίας Κυριακής στα Μπουτσουνάρια Χανίων, με βασικό αίτημά τους την πιστή εφαρμογή του Χάττι Χουμαγιούν και απέστειλαν υπόμνημα προς τους προξένους των ευρωπαϊκών κρατών (14 Μαΐου 1866).

Το Σεπτέμβριο έγιναν μάχες στη Μαλάξα, οι Τούρκοι εισέβαλαν στο Σέλινο και έλυσαν την πολιορκία της Καντάνου.  Στις 12 Οκτωβρίου 1866 ο Γεώργιος Ζυμβρακάκης, ανέλαβε γενικός αρχηγός του κρητικού αγώνα. Σε μάχη στο Βαφέ Αποκορώνου ηττήθηκε. Ακολούθησε σκληρή μάχη στην Ανατολική Πεδιάδα την επόμενη ημέρα.  Στις 8 Νοεμβρίου άρχισε η πολιορκία της Μονής Αρκαδίου.  Οι Τούρκοι εισέβαλαν στην ορεινή Κυδωνία και το Σέλινο (27 Νοεμβρίου 1866).

Χανιά 1868

Αν και οι επαναστάτες απέρριψαν τον Οργανικό Νόμο στις 8 Ιανουαρίου 1868, επικυρώθηκε με φιρμάνι και δημοσιεύτηκε ο Οργανικός Νόμος της Κρήτης. 

Στις 3 Φεβρουαρίου: κοινοποιήθηκε και τέθηκε σε εφαρμογή ο Οργανικός Νόμος, που ίσχυσε μία δεκαετία (1868-1878). Οι επαναστάτες συνέχισαν τον αγώνα με μορφή κλεφτοπολέμου. 

Τον Οκτώβριο η επανάσταση είχε εκπνεύσει στη Δυτική Κρήτη ενώ στην Ανατολική υπήρχαν ζωντανοί πυρήνες που πρόβαλαν αντίσταση.

Τα χρόνια 1869 και 1870 η εσωτερική κατάσταση στην Κρήτη ήταν τραγική. Ο πληθυσμός ελαττώθηκε με αποτέλεσμα να ερημωθούν πολλοί οικισμοί. Η οικονομική κατάσταση ήταν άθλια και επικρατούσε γενικός μαρασμός. Το 1870 ξέσπασε ο Γαλλοπρωσικός πόλεμος. Η Οθωμανική αυτοκρατορία ενέτεινε τα μέτρα επιτήρησης στην Κρήτη, από φόβο μιας νέας επανάστασης. Εκδόθηκε ο "Διοργανισμός των εν Κρήτη ιερών μονών, σταυροπηγιακών τε και ενοριακών".

Το καλοκαίρι του 1876, Κρητικοί πολιτικοί και στρατιωτικοί αρχηγοί προώθησαν την ιδέα ανακήρυξης της Κρήτης σε αυτόνομη ηγεμονία. Πρότειναν ως ηγεμόνα τον Γρηγόριο Υψηλάντη, πρεσβευτή της Ελλάδας στη Βιέννη. Τον Ιούλιο η γενική συνέλευση των Κρητικών υπέβαλε υπόμνημα για ουσιώδεις τροποποιήσεις του Οργανικού Νόμου, η Υψηλή Πύλη, όμως, δεν απάντησε.

Φαντασία και Καρδία δευτέρα ἔκδοσις 

11ο. Εἰς τήν Κρήτην

   ΕΛEΓΧΟΣ